Integrale Tekst - Onderwijsraad

2 Ontwikkelingen
De minister vraagt de raad de adviesvragen te beantwoorden tegen de achtergrond van
ontwikkelingen in beleid en beroepspraktijk. Over die ontwikkelingen gaat dit hoofdstuk.
Paragraaf 2.1 gaat over maatschappelijke ontwikkelingen en de veranderde sturing door
de overheid. Daarna worden ontwikkelingen inzake het lerarenbeleid beschreven en komt
het lerarentekort aan de orde. Paragraaf 2.2 beschrijft de bestaande kwalificatiestructuur
en het opleidingsstelsel. In paragraaf 2.3 wordt bezien in hoeverre de bestaande kwalificatiestructuur
aansluit bij de nieuwe situatie in het onderwijs en de nieuwe positie van
onderwijspersoneel. De raad concludeert dat er behoefte is aan een herziening van de
kwalificatiestructuur en in het verlengde daarvan aan een herziening van het opleidingsstelsel.
2.1 Ontwikkelingen in en rondom het lerarenberoep
Verschillende maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen in de taakopvatting en
beleidsuitvoering van de overheid zijn belangrijke oorzaken van veranderingen in het
onderwijs en in de organisatie van het leerproces. Daarmee hebben ze ook nadrukkelijk
betekenis voor de kwalificatiestructuur en de lerarenopleidingen. Over dat laatste gaat
paragraaf 2.2. Eerst worden hier de bedoelde maatschappelijke ontwikkelingen, veranderingen
in de sturing door de overheid, beleidsontwikkelingen en het lerarentekort kort
beschreven.
2.1.1 Maatschappelijke ontwikkelingen
Maatschappelijke ontwikkelingen met impact op leren en onderwijs zijn de veranderende
positie van kennis, sociaal-culturele ontwikkelingen en sociaal-economische ontwikkelingen
8 .
Wat betreft de veranderende positie van kennis in onze samenleving: kennis en kennisontwikkeling
zijn meer dan ooit cruciaal voor het functioneren van de samenleving en
het individu. De huidige kennissamenleving heeft behoefte aan hoogopgeleide individuen
met ‘levensbrede’ persoonlijke, sociale, maatschappelijke en arbeidsrelevante competenties.
De samenleving vraagt aan het onderwijs om mensen op te leiden tot een adequaat
basisniveau, meer hoger opgeleiden af te leveren, en mensen in staat te stellen nieuwe
ontwikkelingen bij te houden. Omdat bestaande kennis steeds sneller veroudert, moet de
nadruk binnen het onderwijs komen te liggen op het bijbrengen van relevante kennis en
van competenties om continu te kunnen leren. Werknemers zijn hierdoor beter in staat
zich te bewegen op een flexibele arbeidsmarkt en een eigen loopbaan vorm te geven.
De veranderingen in het leren van leerlingen vragen om andere competenties van leraren
en overig onderwijspersoneel. Steeds meer groeit het besef dat het leren op een andere
8 Zie voor een uitgebreidere bespreking: Onderwijsraad, 2002e.
22 Onderwijsraad, oktober 2003