Integrale Tekst - Onderwijsraad

doorstroom tussen verschillende onderwijsberoepen en van het onderwijs naar
verwante beroepssectoren.
Op dit punt verschillen de mogelijkheden. Mogelijkheid I is minder flexibel doordat
er meer vastgelegde kwalificatieniveaus zijn, die de mogelijkheden voor verticale
doorstroom begrenzen. Er is hier wel sprake van enige flexibiliteit wanneer
het gaat om horizontale differentiatie op hetzelfde kwalificatieniveau: hiervoor
is geen aparte en formele kwalificatie vereist. In het geval een leraar in het
vo of het bve een ander vak wil gaan geven, moet hij zich eerst het nieuwe vak
eigen maken en de desbetreffende kwalificatie halen. Mogelijkheid II is meer
flexibel omdat er maar één kwalificatie is vastgelegd, namelijk de leraar. Op
welke manier bij mogelijkheid II doorstroom van het ene naar het andere niveau
plaatsvindt, is niet duidelijk omdat (op landelijk niveau) niet bekend is welke
eisen worden gesteld.
• Een kwalificatiestructuur bevordert dat er variëteit aan opleidingen is, die
aansluiten bij de kwalificaties.
Bij mogelijkheid I is variatie aan opleidingen aanwezig, omdat deze zijn afgestemd
op de verschillende kwalificatieniveaus in de kwalificatiestructuur. In
principe is er voor elk kwalificatieniveau een eigen opleiding en opleidingstraject.
Bij mogelijkheid II is de variatie aan opleidingen waarschijnlijk groot,
omdat de wensen en de behoeften van scholen en leraren op het gebied van
opleiding en scholing centraal staan.
• Een kwalificatiestructuur kent een variëteit aan leerwegen, waaronder ‘opleiden
in de school’.
Beide mogelijkheden kennen een variëteit aan leerwegen, waaronder duaal leren
en opleiden in de school. Er is tussen de beide mogelijkheden geen onderscheid
omdat voor beide geldt dat de weg waarlangs een aankomend onderwijsondersteuner
of leraar zijn bekwaamheid haalt, niet relevant is. Het gaat erom dat
leraren en ander onderwijspersoneel voldoende bekwaam zijn om het desbetreffende
beroep uit te kunnen oefenen.
• Een kwalificatiestructuur moet responsief zijn in de zin dat er periodieke herziening
plaatsvindt en er adequate aanpassingen worden aangebracht als
reactie op een veranderende vraag naar personeel in het onderwijs.
Bij mogelijkheid I bestaat het risico dat de kwalificatiestructuur die op deze
wijze wordt uitgewerkt, snel veroudert. De structuur is immers gebaseerd op de
stand van zaken op enig moment in het onderwijsveld; zodra er nieuwe functies
en beroepen ontstaan moeten deze beschreven worden en ingepast in het
systeem. Deze kwalificatiestructuur is dus weinig responsief. Een kwalificatiestructuur
zoals onder mogelijkheid II is beschreven is wel responsief, omdat een
dergelijke ontwikkelingsgerichte structuur voldoende ruimte biedt aan scholen
en instellingen om makkelijk en snel te anticiperen op schoolontwikkelingen.
Sturing
Mogelijkheid I sluit vergeleken met mogelijkheid II minder goed aan bij het beleid van het
vergroten van de autonomie van scholen en instellingen. Maar daar staat tegenover dat
het vastleggen van kwalificatie-eisen voor onderwijspersoneel ook kansen kan bieden. Bij
dit uitgangspunt gaat het om de volgende concretiseringen:
• De kwalificatiestructuur is zo opgezet dat het ruimte laat voor beslissingsvrijheid
van scholen en instellingen.
Mogelijkheid I biedt weinig ruimte aan scholen om een eigen, op hun specifieke
Een kwalificatiestructuur voor het onderwijs
61