Integrale Tekst - Onderwijsraad

de organisatie, besteden leraren een deel van hun uren aan taken op uiteenlopende
gebieden als leerlingenzorg, onderwijsontwikkeling, ict, kwaliteitszorg, enzovoorts.
Gespecialiseerde leraar, senior-leraar, coördinerend docent (leraar-master/leraar-doctor)
De gespecialiseerde leraar of de senior-leraar beschikt over aanvullende specifieke deskundigheden.
Hij vervult taken als het geven van speciale zorg aan leerlingen (bijvoorbeeld
de interne begeleider) en het organiseren van het onderwijsproces (coördinator,
afdelingshoofd, kwaliteitszorgmedewerker en dergelijke). Ook kan hij gespecialiseerd zijn
op het gebied van wetenschap en onderzoek (gepromoveerde leraar, onderzoeksleraar),
onderwijsontwikkeling en het coachen en opleiden van onderwijsondersteuners en
beginnende leraren (zie ook Onderwijsraad, 2003a en 2003b).
Het is niet precies bekend hoeveel gespecialiseerde leraren of senior-leraren er binnen
scholen en instellingen werkzaam zijn. Wel zijn er in het kader van functiedifferentiatie in
de onderwijs-CAO afspraken gemaakt. Het gaat hierbij om een vorm van ‘opwaartse
functiedifferentiatie’ binnen het lerarenberoep. In het primair onderwijs is het mogelijk
naast de bestaande functie van leraar basisonderwijs een nieuw functieniveau tot ontwikkeling
te laten komen met een zwaarder takenpakket, grotere verantwoordelijkheden
en een daarmee samenhangend hoger beloningsniveau. In het voortgezet onderwijs
hebben scholen ook meer middelen gekregen voor een verdergaande functiedifferentiatie
binnen de leraarsfunctie en kan ook formeel een onderscheid gemaakt worden tussen
twee niveaus van leraarschap met een bijbehorend verschil in beloningsniveau. In het
vmbo komt op dit moment nog nauwelijks opwaartse functiedifferentiatie voor, terwijl
daar gezien de zwaarte van de leraarsfunctie wel behoefte aan is. Daarom heeft het
vmbo extra middelen ontvangen van de minister waarmee dergelijke functiedifferentiatie
kan worden bekostigd (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, 2001a). In
de bve-sector komen lerarenfuncties voor met drie verschillende beloningsniveaus. Sinds
2001 kunnen instellingen het verhoogde schoolbudget gebruiken voor hogere leraarsfuncties.
Conclusie
Bovenstaande laat zien dat er verschillende onderwijsberoepen en functies bestaan en tot
ontwikkeling komen binnen het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs en de bvesector.
Enerzijds is er sprake van horizontale differentiatie, dat wil zeggen dat er verschillen
zijn in de functie-invulling van onderwijsgevenden die op min of meer hetzelfde
niveau opereren. Deze verschillen zijn te zien zowel tussen als binnen de onderwijssectoren.
Anderzijds is er sprake van verticale functiedifferentiatie, dat wil zeggen dat er
functies en beroepen (zijn) ontstaan naast het lerarenberoep. Een beroepsbeoefenaar kan
horizontale differentiatie aangrijpen om nieuwe competenties op te bouwen en zo een
stap in de richting van het volgende beroepsniveau zetten. Zo zou een leraar-bachelor bijvoorbeeld
door het accepteren en uitvoeren van taken op het gebied van leerlingenzorg
zich al doende de competenties eigen kunnen maken die noodzakelijk zijn om uiteindelijk
door te groeien naar intern leerlingbegeleider (op het niveau van de leraar-master).
4.2 Opvattingen over functiedifferentiatie
Zoals ook uit de vorige paragraaf blijkt, kan functiedifferentiatie betrekking hebben op
horizontale en op verticale differentiatie. Horizontale functiedifferentiatie heeft betrek-
Een kwalificatiestructuur voor het onderwijs
45