Integrale Tekst - Onderwijsraad

geen plek in de bestaande kwalificatiestructuur. Zo komt een groot deel van de nieuwe
leraren niet via de reguliere weg van initiële lerarenopleiding binnen, maar via allerlei
andere routes 20 . Ook de lerarenopleidingen sluiten niet aan bij de ontwikkelingen in het
personeelsbeleid en de brede personeelsopbouw van scholen.
Kwalificaties vertonen onvoldoende samenhang met eisen van de onderwijspraktijk
De huidige kwalificaties (bevoegdheden) sluiten niet aan bij wat de onderwijspraktijk
nodig heeft aan personeel binnen het primair proces. Enkele indicaties hiervoor zijn:
• De bevoegdheden zijn met name afgeleid van de bestaande opleidingen; de
onderwijspraktijk vraagt echter om andere competenties van leraren, bijvoorbeeld
om breed opgeleide leraren die vakoverstijgend onderwijs kunnen
verzorgen.
• Steeds vaker worden onbevoegde (maar niet per se onbekwame) leraren in het
voortgezet onderwijs aangesteld (Inspectie van het Onderwijs, 2002c).
• Ook meer in het algemeen staat de gedachte van ‘gekwalificeerd/bevoegd =
bekwaam’ steeds meer onder druk. In de bve-sector is al meer ruimte om uit te
gaan van feitelijke bekwaamheid in plaats van formele bevoegdheid.
Kwalificaties vertonen geen onderlinge samenhang
De kwalificaties vormen momenteel geen samenhangend geheel. Doorstroom van de ene
naar de andere kwalificatie is niet mogelijk. Dit geldt zowel voor de verticale mobiliteit
(van ondersteunende naar leraars- naar leidinggevende functie) als voor de horizontale
mobiliteit (van sector naar sector, of van onderwijs naar een functie daarbuiten). Werkenden
in het onderwijs hebben te weinig goede mogelijkheden om een loopbaan naar hun
eigen wensen vorm te geven.
Het opleidingsstelsel voldoet niet
Het huidige opleidingsstelsel voldoet niet aan de veranderende vraag van scholen naar
onderwijspersoneel en van studenten. Enkele aanwijzingen hiervoor zijn:
• Bij het vormgeven van de reguliere lerarenopleidingen is vraagoriëntatie
essentieel. De opleidingen moeten zich meer richten op studenten, andere opleidingen
en het scholenveld. Uit rapportage van de Inspectie van het Onderwijs
(2001) blijkt dat de vernieuwingen (onder andere programma-inhoud, ict) nog
niet voldoende zijn doorgevoerd. Wel is er sprake van een toenemende samenwerking
tussen opleidingen en scholen met betrekking tot het vormgeven van
opleidingen (Inspectie van het Onderwijs, 2003b).
• Samenwerking met het scholenbestand wordt positief gewaardeerd, maar een
goede distributie van de opleidingsfunctie dient bij scholen en lerarenopleidingen
verder te worden ontwikkeld.
• Opleidingen spelen in hun aanbod onvoldoende in op de ontwikkeling van
nieuwe functies in het onderwijs.
• Daartoe is nauwe samenwerking (regionaal en landelijk) tussen opleiders van
onderwijspersoneel (mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs, wo) noodzakelijk.
Deze samenwerking in welke vorm dan ook is thans onvoldoende ontwikkeld.
• De opleidingen anticiperen – ook in innovatieve zin – onvoldoende op de
ontwikkelingen in het beroepenveld.
20 De instroom van leraren vanuit de lerarenopleiding naar het voortgezet onderwijs en de bve-sector is minder dan een kwart
van de vraag (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, 2002b).
Een kwalificatiestructuur voor het onderwijs
35