Integrale Tekst - Onderwijsraad

Bekostiging van de opleidingsfunctie
In de bestaande situatie wordt de bekostiging van initiële opleidingen rechtstreeks verstrekt
aan uitvoerende hbo- en wo-instellingen. De bekostiging van postinitiële opleidingen
is inmiddels overgedragen aan de scholen zelf. Voorts beschikken de scholen over
extra middelen in het schoolgebonden investeringsbudget dat kan worden aangewend
voor personeelsbeleid in brede zin, dus ook scholingsbeleid. Opleidingstrajecten voor zijinstromers
worden op dit moment apart gefinancierd door de overheid; deze geeft geld
aan de werkgevers (schoolbesturen). De toename van duale trajecten binnen lerarenopleidingen,
alsmede de toenemende verantwoordelijkheid die scholen hebben voor de
begeleiding van aankomende leraren, roept de vraag op of de bestaande bekostigingsstructuur
moet worden gehandhaafd.
Wanneer gekozen wordt voor een gestandaardiseerde kwalificatiestructuur in zijn meeste
extreme vorm, kan de bekostigingssystematiek waarschijnlijk ongewijzigd blijven: opleidingsinstellingen
worden direct gefinancierd om opleidingen op te zetten en uit te voeren,
al dan niet in onderlinge samenwerking. Wanneer echter gekozen wordt voor een
ontwikkelingsgerichte kwalificatiestructuur, dan betekent dit dat er meer samenwerking
nodig is met scholen. Het aandeel dat de school speelt in de opleiding en de verantwoordelijkheid
van een school op dit terrein nemen dan toe. Afhankelijk van welke afspraken
scholen en lerarenopleidingen maken (van klassieke stageschool tot formeel erkende
opleidingsschool), is aanpassing van de bekostiging aan de orde. Deze aanpassing vindt
idealiter plaatst op basis van de aard en intensiteit van de samenwerkingsafspraken. Voor
wat betreft de korte termijn zou een oplossing kunnen zijn dat, als er sprake is van een
groot aandeel van de school in de opleiding, lerarenopleidingen via personele detachering
zorgen voor de vereiste versterking van de begeleiding op school.
4.5 Actoren en de verdeling van verantwoordelijkheden
De ontwikkeling van een nieuwe kwalificatiestructuur voor beroepen in het onderwijs kan
niet los worden gezien van het algemeen bestuurlijk perspectief van het ministerie van
OCenW. Dit perspectief vloeit voort uit het proces van deregulering en autonomievergroting
dat de afgelopen jaren in het onderwijsbeleid centraal is komen te staan 29 .
De uitgangspunten van het bestuurlijk perspectief voor het scholenveld zijn:
• appelleren aan de verantwoordelijkheid en het zelfregulerend vermogen van
instituten;
• uitbreiden van de beleidsruimte voor instituten en versoberen van de regelgeving;
• ruimte bieden aan meer variëteit in het onderwijsaanbod;
• veranderen van het afleggen van verantwoordelijkheid en toezicht; en
• inhoud geven aan de maatschappelijke functie van het onderwijs door scholen
en instellingen.
Hieronder wordt voor zowel de gestandaardiseerde als de ontwikkelingsgerichte kwalificatiestructuur
aangegeven, welke verantwoordelijkheden de actoren hebben die betrokken
zijn bij het ontwikkelingsproces. Het gaat om: rijksoverheid, gezamenlijke werkgevers,
beroepsgroep, scholen/instellingen en opleidingen.
29 Zie onder meer het Regeerakkoord 1998, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, 1999a, 2000 en
Onderwijsraad, 2002a.
56 Onderwijsraad, oktober 2003