Integrale Tekst - Onderwijsraad

Een ontwikkelingsgerichte kwalificatiestructuur kent echter ook nadelen. Zo is de transparantie
op landelijk niveau minder goed gewaarborgd. En daarnaast worden op landelijk
niveau de verschillen tussen scholen en instellingen op het gebied van de inzet van personeel
en het scholingsbeleid groter, maar dit kan ook juist een voordeel zijn.
Conclusie
De raad is van mening dat de diversificatie van eisen aan het onderwijs en de veelvormige
antwoorden daarop via functie- en beroepsdifferentiatie, gekoppeld aan het in
de afgelopen decennia ingezette overheidsbeleid gericht op deregulering en vergroting
van de autonomie voor scholen en instellingen, de basis moet zijn van waaruit gedacht
moet worden over de keuze voor een kwalificatiestructuur. Op die manier is het mogelijk
een volwaardige professionele beroepsgroep van leraren en een overeenkomstige
bedrijfstak tot ontwikkeling te laten komen. De praktijk wijst uit dat, hoewel nog veel
moet gebeuren, op dat gebied reeds belangrijke vorderingen zijn gemaakt. De overheid
moet, voorzover de praktijk nog niet in staat is voldoende vorderingen op die weg te
maken, vertrouwen tonen in de capaciteiten van de betrokkenen op alle niveaus en waar
nodig te zorgen voor stimulans en ondersteuning.
Gelet op de zojuist geformuleerde lijn en de afweging van de voor- en nadelen van beide
modellen komt de raad, alles overziend, tot de conclusie dat hij een ontwikkelingsgerichte
kwalificatiestructuur prefereert boven een gestandaardiseerde kwalificatiestructuur.
Ten eerste is het thans moeilijk te voorspellen welke beroepen en functies er in de toekomst
zullen ontstaan; een ontwikkelingsgerichte structuur maakt het mogelijk snel op
veranderingen in te spelen. De kans op verstarring is hier beperkter. Ten tweede sluit
deze mogelijkheid aan bij wat de raad in eerdere adviezen en ook in dit advies heeft
betoogd over de relatie tussen de rijksoverheid en de scholen. Een ontwikkelingsgerichte
benadering past het beste bij de huidige opvattingen over autonomievergroting van
scholen.
De raad tekent bij zijn keuze voor het ontwikkelingsgerichte model het volgende aan. In
dit theoretische model wordt, in verband met het open karakter ervan en het gewicht dat
daarin wordt toegekend aan de grote autonomie voor de instellingen, de waardering van
de vakinhoudelijke component (gewenste vakkennis) overgelaten aan het schoolmanagement.
De raad is echter van mening dat de huidige onderwijsontwikkelingen voorlopig
geen aanleiding geven dit een bredere toepassing te geven dan tot de onderbouw van
het voortgezet onderwijs. Dit betekent dat de raad van mening is dat voor de toelating
tot het beroep leraar minimaal een opleiding op bachelor- of masterniveau vereist is. De
verantwoordelijkheid voor de waardering van de vakinhoudelijke component van leraren
in de basisvorming wordt echter toevertrouwd aan het bevoegd gezag van de school 31 .
De afwezigheid van een vakgerelateerde bevoegdheid voor leraren in de basisvorming
sluit volgens de raad aan bij de veranderingen in die onderwijsfase. Immers, in de basisvorming
vraagt het integreren van vakken tot bredere leergebieden om een verbreding
van de bekwaamheid van leraren. Dit betekent dat zowel de opleiding van nieuwe leraren
als de (na)scholing van de zittende leraren aangepast moeten worden 32 .
31 Zoals eerder in dit advies is opgemerkt, is in de WEB bepaald dat bve-instellingen de mogelijkheid hebben om potentiële leraren
op hun vakbekwaamheid te beoordelen op grond van bij AMvB gegeven regels.
32 Zie ook de beleidsreactie op het advies over de basisvorming van de Onderwijsraad (Ministerie van OCenW, 2001c).
68 Onderwijsraad, oktober 2003