Integrale Tekst - Onderwijsraad

• een variëteit aan opleidingen aan te bieden, die aansluiten bij de kwalificaties;
• een variëteit aan leerwegen te kennen, waaronder opleiden in de school; en
• responsief te zijn in de zin dat er periodieke herziening plaatsvindt en er adequate
aanpassingen worden aangebracht als reactie op een veranderende vraag
naar personeel in het onderwijs.
4 Passend bij de sturing door de overheid: deregulering en autonomie
De laatste jaren is er sprake van een vermindering en vereenvoudiging van overheidssturing
en vergroting van de ruimte voor eigen beleid van de onderwijsinstellingen (zie
ook paragraaf 2.1.2). Terwijl de rijksoverheid richtinggevende kaders vaststelt, ontstaat
er binnen scholen en instellingen meer ruimte voor maatwerk. In toenemende mate kunnen
onderwijsinstellingen zelf vormgeven aan de organisatie van het onderwijs met een
gedifferentieerd personeelsbestand. De rol van de rijksoverheid daarbij is het sturen op
hoofdlijnen, ondersteunen van initiatieven, het wegnemen van belemmeringen en het
waarborgen van de kwaliteit van het onderwijs door middel van toezicht. De raad is van
mening dat de gekozen kwalificatiestructuur moet passen bij deze sturing door de overheid.
Dat wil zeggen dat er niet gekozen wordt voor een structuur die een overvloed aan
centrale regelgeving noodzakelijk maakt, maar een structuur die het onderwijsveld, binnen
bepaalde kaders, een bepaalde beslissingsvrijheid geeft. Daarbij hoort, conform de
actuele overheidsgedachte, het afleggen van verantwoording over behaalde resultaten.
Samenvattend zijn de eisen binnen dit cluster:
• de kwalificatiestructuur is zo opgezet dat het ruimte laat voor beslissingsvrijheid
van scholen en instellingen; en
• de kwalificatiestructuur regelt de wijze waarop scholen en opleidingen verantwoording
dienen af te leggen over de wijze waarop zij hun beslissingsvrijheid
invullen.
5 Bevorderlijk voor de professionaliteit en aantrekkelijkheid van onderwijsberoepen
Een kwalificatiestructuur moet bevorderen dat het beroep van leraar maatschappelijk
(weer) meer aanzien krijgt. Met een kwalificatiestructuur wordt niet alleen helderheid
gecreëerd ten aanzien van het professionele handelen van de leraar. Het schept ook
duidelijkheid in de verschillen tussen het vak van leraar en de andere onderwijsondersteunende
beroepen. Een kwalificatiestructuur biedt dus helderheid over de vraag waarin
een leraar zich onderscheidt van het andere onderwijspersoneel. Het feit dat de taken en
de rol van de leraar veranderen, betekent dat aan de professionaliteit van de leraar hoge
eisen worden gesteld. De leraar moet inzicht hebben in leerprocessen en daarvoor goede
condities scheppen. Bovendien moet hij in staat zijn te reflecteren op zijn eigen handelen
in relatie tot het leren van leerlingen. Ook dient hij als leraar een bijdrage te leveren aan
de onderwijsontwikkeling in de school. Van de leraar wordt verwacht dat hij op basis van
algemene en specifieke competenties als een professional kan handelen binnen een
complexe beroepscontext.
Samenvattend:
• De kwalificatiestructuur draagt bij aan het professioneel handelen van de leraar
en daarmee aan een verhoogd aanzien van het beroep leraar.
In het onderstaande overzicht worden de vijf clusters van overwegingen samengevat.
40 Onderwijsraad, oktober 2003