Integrale Tekst - Onderwijsraad

Het eerdergenoemde rapport over de toekomstige arbeidsmarkt noemt de vergrijzing als
één van de belangrijkste oorzaken van de te verwachten vervangingsvraag. Voor het
primair onderwijs zal het tekort in 2006 naar verwachting neerkomen op 2.100 voltijdbanen.
Na 2006 zal deze onvervulde vraag bij ongewijzigd beleid waarschijnlijk blijven
toenemen. De vervangingsvraag zal in 2010 toenemen tot ruim 3.600 voltijdbanen per
jaar. Evenals in het primair onderwijs is de instroom van leraren in het voortgezet onderwijs
onvoldoende om in de vraag te voorzien. In 2006 zal de onvervulde vraag 6.000
banen bedragen; voor 2011 zelfs 10.000 banen. De bve-sector is in de raming niet opgenomen.
Op basis van een eerdere prognose is de verwachting dat het aantal onvervulde
plaatsen aldaar in de periode van 2003-2006 uit zal komen op 8.000 (Ministerie
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, 2002b).
Deze ramingen laten zien dat het ook voor de langere termijn meer dan noodzakelijk is
om personeel uit andere bronnen te werven (zij-instromers, onderwijsondersteuners).
Ook aanpassingen in de schoolorganisatie en andere arrangementen rond het primaire
leerproces zijn noodzakelijk.
In de afgelopen jaren is de aandacht in het beleidsdebat meer en meer naar het (dreigende)
lerarentekort verschoven. Dit blijkt onder meer uit de drie achtereenvolgende
nota’s Maatwerk 1,2 en 3, met een nieuw perspectief op het beroep leraar en ideeën voor
oplossingen van het tekort. In dat verband worden verschillende concrete initiatieven
ontplooid, die zullen worden verankerd in de wet BIO. Enkele belangrijke initiatieven zijn:
• Er zijn experimenten opgezet om leraren in opleiding (lio) als leraar aan te stellen.
Dit leidde tot veel discussie, omdat mogelijk werd gemaakt dat onbevoegde
studenten met drie jaar lerarenopleiding aan de slag konden. Met de lio-regeling
deed de duale opleidingsvariant zijn intrede in het stelsel van opleidingen.
• Er worden in opdracht van het ministerie door het Samenwerkingsorgaan
Beroepskwaliteit Leraren (SBL) competenties en bekwaamheidseisen opgesteld.
In deze set van bekwaamheidseisen wordt onderscheid gemaakt naar de onderwijssectoren:
primair onderwijs, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en volwasseneneducatie
en het voorbereidend hoger onderwijs 14 .
• De Interim-wet zij-instroom leraren primair en voortgezet onderwijs 15 maakt het
mogelijk, leraar te worden via een andere route dan die van de lerarenopleiding.
Mensen die interesse hebben in een baan in het onderwijs en in het bezit zijn
van een diploma hoger onderwijs, kunnen na het doorlopen van een assessmentprocedure
een verkort (duaal) traject volgen waarlangs ze uiteindelijk
volledig bekwaam zullen zijn.
• Het project ‘Vakmensen als deeltijdleraar in het vmbo’ maakt het mogelijk dat
vakmensen met een diploma van het middelbaar beroepsonderwijs (mbo), als
deeltijdleraar in het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) in zes
aangewezen vakken aan de slag gaan. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan
de wens van meer uitwisseling tussen het beroepsonderwijs en het bedrijfsleven.
Tegelijkertijd is het een creatieve oplossing om te voorkomen dat er een
lerarentekort in het vmbo ontstaat.
Samenvattend kan worden geconcludeerd dat als gevolg van beleidsmaatregelen om het
lerarentekort te voorkomen, het nodig is na te gaan welke mogelijkheden er zijn voor
14 Voorlopige versie, 22 mei 2003.
15 Staatsblad 2000-306.
28 Onderwijsraad, oktober 2003