Integrale Tekst - Onderwijsraad

Deze indeling geeft een globale indicatie van de beroepen en functies in het onderwijs en
de samenhang ertussen. Om een compleet beeld te krijgen van de actuele stand van
zaken in het onderwijsveld zou een grondige empirische inventarisatie nodig zijn. Deze
ontbreekt op dit moment.
Van de genoemde functies en beroepen volgt kort een typering. Daarbij is aandacht voor
overeenkomsten en verschillen binnen en tussen onderwijssectoren (horizontale dimensie)
en voor het verband tussen de opeenvolgende functies (verticale dimensie) 23 .
Onderwijsassistent, klassenassistent, leraarassistent, technisch onderwijsassistent
Een beroepsbeoefenaar op dit niveau werkt altijd onder verantwoordelijkheid van een
leraar. In overleg met de leraar kan de assistent diverse uitvoerende taken op zich
nemen. Voorbeelden zijn: lesmateriaal verzamelen en klaarleggen, een proef voorbereiden,
kinderen helpen met lezen, een test afnemen en een groepje kinderen begeleiden.
De onderwijsassistent ondersteunt de leraar op de basisschool en in het speciaal
onderwijs (waar men van klassenassistent spreekt). Momenteel zijn er ongeveer 12.000
onderwijsassistenten en klassenassistenten werkzaam in het primair onderwijs (Ecorys-
NEI, 2003). In het voortgezet onderwijs heeft de leraarassistent dezelfde soort taken. De
technisch onderwijsassistent voert meer specifieke werkzaamheden uit (voorbereiden
proefjes, onderhouden apparatuur) ten behoeve van de technieklessen in het voortgezet
onderwijs.
Instructeur, leraarondersteuner, procesbegeleider, activiteitenbegeleider, tutor
Beroepsbeoefenaren op dit niveau hebben meer verantwoordelijkheid dan de onderwijsassistent
of docentassistent, maar minder dan de leraar. Ook onderscheiden zij zich van
de assistent door een hogere mate van zelfstandigheid, meer complexe taken en doordat
van hen een bijdrage aan de ontwikkeling van het onderwijs en de organisatie wordt
verwacht.
Deze groep kan zelfstandige taken hebben, maar voert deze altijd uit onder verantwoordelijkheid
van een leraar. Voorbeelden van taken zijn de begeleiding van leerlingen bij
het zelfstandig werken, het geven van instructie aan kleine groepen, het corrigeren van
huiswerk en het bijhouden van de voortgang van leerlingen. Van de beroepsbeoefenaar
op dit niveau wordt tevens verwacht dat hij zijn kennis en vaardigheden actueel houdt
door het bijhouden van vakliteratuur en het volgen van bij- en nascholing. Ook participeren
deze medewerkers vaak in onderwijsteams en denken daar met leraren mee over
didactische vernieuwingen en leer- en opvoedingsdoelen.
De naamgeving en invulling van dit beroepsniveau is sterk afhankelijk van de sector en
het type onderwijs. In het primair onderwijs zijn er nog maar weinig functies op dit
niveau ingevuld, in de meeste gevallen gaat het dan om leraarondersteuners in algemene
zin 24 . In het voortgezet onderwijs gaat het hierbij op dit niveau bijvoorbeeld om
activiteitenbegeleiders (assisteren bij de organisatie van niet-lesgebonden activiteiten) en
instructeurs. De instructeur staat in het voortgezet onderwijs tussen de leraarondersteuner
en de leraar in: de instructeur verzorgt zelf lessen en denkt mee in het team van
23 De categorieën worden onderscheiden op basis van de mate van complexiteit en zelfstandigheid in de functie-uitoefening.
De bepaling van de niveaus waarop functies uitgeoefend worden, vindt plaats op het niveau van de school/instelling.
24 Ter bevordering van een evenwichtige functiebouw in het onderwijs is in de CAO van 2001 de functie van leraarondersteuner
gecreëerd. Deze functie zit tussen de onderwijsassistent en het leraarschap in en maakt het mogelijk voor onderwijsassistenten
of ‘net-niet-HBO-opgeleiden’ door en in te stromen.
Een kwalificatiestructuur voor het onderwijs
43