Integrale Tekst - Onderwijsraad

Een nieuwe kwalificatiestructuur vereist een aanpak in een aantal fasen 30 :
• het beschrijven van kwalificaties en de bijbehorende competenties, die gericht
zijn op de huidige en toekomstige ontwikkelingen;
• het goedkeuren en vaststellen van kwalificaties en bijbehorende competenties;
en
• het gebruiken van de competenties, het afleggen van verantwoording en het
toezicht daarop (kwaliteitszorg).
Het beschrijven van kwalificaties en competenties
Als de gestandaardiseerde kwalificatiestructuur wordt uitgewerkt, is het noodzakelijk
eerst een inventarisatie te maken van beroepen en functies waar het onderwijsveld
behoefte aan heeft en vervolgens een daarbij passend overzicht van samenhangende
competenties. De gezamenlijke werkgevers en de beroepsgroep zouden samen in staat
moeten zijn, een dergelijk overzicht van competenties van leraren en van de andere
onderwijsberoepen te ontwikkelen. Hierbij merkt de raad op dat ongeacht of met een
gestandaardiseerde of een ontwikkelingsgerichte kwalificatiestructuur wordt gewerkt, het
tot de primaire verantwoordelijkheid van de beroepsgroep (bijvoorbeeld het Samenwerkingsorgaan
Beroepskwaliteit Leraren en het Kenniscentrum-OVDB) behoort om te
bezien, over welke competenties een beroepsbeoefenaar op een bepaald niveau dient te
beschikken om de kernopgaven van zijn beroep goed uit te kunnen voeren. De raad wijst
in dit kader op de betrokkenheid van de scholen en instellingen. Volgens de raad is het
van belang dat zij, naast de gezamenlijke werkgevers en de beroepsgroep, ook invloed
krijgen op het ontwikkelen van competentieprofielen van onderwijspersoneel. Zij zijn
immers goed in staat aan te geven welke competenties nodig zijn voor onderwijsvernieuwingen.
Verder spelen de opleidingen – zowel de bekostigde als (vooral op mboniveau)
de particuliere opleidingen – in deze fase eveneens een belangrijke rol.
Het opstellen van een kwalificatiestructuur en de bijbehorende competenties vereist
– zoals in de afgelopen jaren bij de vaststelling van de startbekwaamheidseisen voor het
primair onderwijs en het secundair onderwijs is gebleken – veel overleg met de diverse
achterbannen en groeperingen. Omdat bij de ontwikkeling van een nieuwe kwalificatiestructuur
ook betrokkenheid van deze actoren aan de orde is, wijzen Klarus et al. (2003)
op de noodzaak van een centrale regievoerder. Deze regievoerder ontwerpt in opdracht
van de sociale partners en de opleidingen de beroepsprofielen (competentieprofielen),
waarbij hij voldoende speelruimte geeft voor de decentrale ‘fine-tuning’. Onderwijsinstellingen
krijgen dan de ruimte om, bijvoorbeeld op regionaal niveau, ook andere dan
de centraal vastgelegde competenties te betrekken bij het ontwikkelen van de competentieprofielen.
Hierbij kan het eigen karakter van de school een belangrijke factor zijn. Zo
zal een kleine basisschool in een binnenstad andere competenties willen benadrukken
dan een basisschool op het platteland. Binnen een gestandaardiseerde kwalificatiestructuur
is dus een sterke rol weggelegd voor de regievoerder omdat onder zijn regie
het geheel van kwalificaties en de bijbehorende competenties tot stand komt. Binnen een
ontwikkelingsgerichte kwalificatiestructuur staat de regievoerder meer op afstand.
Het goedkeuren en vaststellen van kwalificaties
Nadat de kwalificaties en de competenties zijn opgesteld, volgt de fase van het definitief
vastleggen in de wet van de competenties en de naamgeving van de onderscheiden
30 Zie ook Klarus et al. (2003).
Een kwalificatiestructuur voor het onderwijs
57