Integrale Tekst - Onderwijsraad

nieuwe groepen leraren en ander onderwijspersoneel voor doorstroming en alternatieve
opleidingstrajecten. Dit is een verbreding van de werving en het opleiden van leraren die
ook bij het wegvallen van tekorten behouden moet blijven.
2.2 Ontwikkelingen in de kwalificatiestructuur en in het opleidingsstelsel
De veranderingen in de maatschappij, de onderwijspraktijk en het beroep van onderwijsgevenden
hebben gevolgen voor de soorten kwalificaties die nodig zijn in het onderwijs
en voor de wijze waarop kwalificaties met elkaar samenhangen, kortom voor de kwalificatiestructuur.
Hieronder wordt ingegaan op de huidige situatie en actuele (beleids)-
ontwikkelingen inzake de kwalificatiestructuur en het opleidingsstelsel. In paragraaf 2.4
wordt de huidige situatie in relatie met de beschreven ontwikkelingen (paragrafen 2.1 en
2.2) besproken.
2.2.1 Kwalificatiestructuur
Leraarskwalificaties
Voor het lerarenberoep gelden momenteel drie kwalificaties (bevoegdheden): leraar
basisonderwijs (inclusief speciaal onderwijs), leraar voorgezet onderwijs met een tweedegraadsbevoegdheid
(onderbouw voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs en volwasseneneducatie)
en leraar voortgezet onderwijs met een eerstegraadsbevoegdheid (onderen
bovenbouw voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs en volwasseneneducatie). De
lerarenopleidingen van hogescholen en universiteiten, die hun onderwijs- en examenprogramma’s
afstemmen op de bekwaamheidseisen van de leraar, zijn als enige bevoegd
om getuigschriften uit te reiken die noodzakelijk zijn voor een benoeming tot leraar.
Via de bekostigingsvoorwaarden van de lerarenopleidingen reguleert de rijksoverheid de
toegang tot het lerarenberoep. Besturen in het primair en voortgezet onderwijs zijn verplicht
om alleen bevoegde leraren, dus leraren met een afgeronde lerarenopleiding, aan
te stellen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, 1999b). Wie niet
gekwalificeerd (bevoegd) is, is formeel niet benoembaar. Wel geeft de Inspectie van het
Onderwijs regelmatig ontheffingen van een bevoegdheidseis, mede vanwege de lerarentekorten.
Gekwalificeerde leraren zijn niet wettelijk verplicht om hun bekwaamheid bij te
houden en periodiek aan te tonen dat ze nog steeds bekwaam zijn. Ook het wetsvoorstel
BIO voorziet niet in een dergelijke verplichting. In zijn advies over het wetsvoorstel BIO
wees de raad erop, dat het niet wettelijk verankeren van een register de noodzaak met
zich meebrengt van het nadrukkelijk waarborgen van de kwaliteit van het personeel in de
vorm van andere (wettelijke) maatregelen. Verschillende recent afgesloten collectieve
arbeidsovereenkomsten (CAO) bevatten daarentegen wel de verplichting van de werkgever,
een meerjarenbeleid met betrekking tot de professionele ontwikkeling van de
werknemers te bespreken met de medezeggenschapsraad. In het kader van het persoonlijk
ontwikkelingsplan wordt met de individuele werknemer afspraken gemaakt over zijn
scholing.
In de bve-sector hebben instellingen meer mogelijkheden dan in het primair en voortgezet
onderwijs om zelf te bepalen of leraren voldoende bekwaam zijn. De WEB bevat
een bekwaamheidsregeling die bve-instellingen de mogelijkheid biedt om mensen op hun
(vak)bekwaamheid te beoordelen aan de hand van bij een Algemene Maatregel van
Bestuur (AMvB) gegeven regels. Daarnaast kunnen mensen met een diploma hoger
Een kwalificatiestructuur voor het onderwijs
29