RUG01-001458187_2011_0001_AC

door buitenlandse mogendheden maar al te vaak geëxploiteerd. 20 Kan er bijgevolg gesproken
worden van een spanningsverhouding tussen beide instituties? Is er bondgenootschap of eerder
vijandigheid ten aanzien van elkaar? Met andere woorden diplomatie en ‘intelligence’: “Twee
handen op één buik, of twee handen op twee buiken?”.
Wij kiezen er uitdrukkelijk voor om in deze scriptie de Belgische situatie in kaart te brengen, en
bijgevolg dient de lezer België als ‘gevalstudie’ te beschouwen. Door de aanwezigheid van tal
van internationale organisaties in Brussel (Europese Raad, Europese Commissie, Europees
Parlement, NAVO-hoofdkwartier, diverse multinationals, en dergelijke meer..) behoort onze
hoofdstad tot één van de steden met de hoogste informatiedichtheid ter wereld. Als gevolg van
het internationale belang van België sturen heel wat landen diplomatieke vertegenwoordiging en
telt België maar liefst 279 diplomatieke missies, waarbij zowat 5000 buitenlandse diplomaten
geaccrediteerd zijn. 21 De densiteit aan internationale instellingen genereert vanzelfsprekend een
densiteit in het verzamelen van inlichtingen. Brussel huisvest tal van interessante doelwitten voor
inlichtingenwerk en biedt bovendien de gelegenheid tot ideale covers voor spionage en
inmenging door buitenlandse geheime diensten op Belgisch grondgebied.
We dienen ons er echter van bewust te zijn dat beide fenomenen een moeilijk te vatten onderwerp
zijn. Het is evenzeer een bijzonder ingewikkeld thema omdat het onlosmakelijk verbonden is met
de belangen van talloze buitenlandse staten waarmee België er soms bevoorrechte politieke,
diplomatieke, sociale, culturele of economische banden op nahoudt. Het ligt niet in onze
bedoeling de diplomatieke wereld noch de Belgische- en buitenlandse inlichtingen- en
veiligheidsdiensten actief op Belgische bodem, te bekritiseren. De overgrote meerderheid van
diplomaten en medewerkers van inlichtingen- en veiligheidsdiensten zijn professionals die
nauwgezet hun werk doen met een uitgesproken aandacht voor ethiek en deontologie. Wij nemen
in dit werk enkel als aangrijpingspunt dat hun beroep zich ideaal leent om gebruikt te worden in
het kader van spionage en voor het ondersteunen van inmengingactiviteiten met een
ongeoorloofd, bedrieglijk of clandestien karakter.
20 CLERIX, K., Vrij spel: buitenlandse geheime diensten in België, Antwerpen, Manteau, 2006, 64.
21 CLERIX, K., ‘Doelwit Brussel. Spionage in het hart van Europa’ in Geheime diensten: The spy who loved me,
MATTHIJS, H., (ed.), Brugge, Die Keure, 2009, 21-42.
16