RUG01-001458187_2011_0001_AC

van de Belgische Onafhankelijkheid (waarmee een einde kwam aan vijftien jaar Hollandse
overheersing), werden door het Voorlopig Bewind vijf ministeriële departementen telkens onder
leiding van een Administrateur- Generaal in het leven geroepen: Oorlog, Binnenlandse Zaken,
Financiën, Justitie, en Openbare Veiligheid. 65 Dit laatste departement kan men aanzien als een
voorloper van de hedendaagse VSE. Het werd ruime bevoegdheden toegekend: binnenlandse
veiligheid, algemene politie, gevangenissen, huizen van bewaring, aflevering van paspoorten,
toezicht op fabrieken en dergelijke meer. België bevond zich immers in staat van oorlog, en de
Openbare Veiligheid moest erop toezien dat het ‘Orangisme’ werd ingedijkt en dat de kwetsbare
positie van de jonge staat niet in diskrediet werd gebracht. Terwijl een jaar later de vier andere
departementen werden omgevormd tot een ministerie en de Administrateurs- Generaal werden
benoemd tot minister, werd de Openbare Veiligheid geen ministerie en bleef er een
Administrateur- Generaal aan het hoofd. Op 3 maart 1831 werd de Openbare Veiligheid
opgeslorpt door Binnenlandse Zaken, om een jaar later te verhuizen naar Justitie. Ook deze
verandering was eerder van korte duur want in 1834 werd de dienst opnieuw bij Binnenlandse
zaken gevoegd. 66 Deze talrijke overhevelingen zijn te verklaren door het ontbreken van een
controlemiddel.
Na het Vredesverdrag tussen Nederland en België op 18 april 1839, besloot de overheid de
Openbare Veiligheid te behouden als zijnde ‘politieke dienst’ omwille van twee redenen. Eerst en
vooral was er een voortdurende delicate positie van ons land op internationaal vlak. Verder was
er sprake van een toenemend aantal vreemdelingen dat naar België kwam of erdoor trok. De
oorzaak hiervan kan gezocht worden bij algemene internationale onrust en de spectaculaire
verbetering van het spoorwegennetwerk in die periode. Het gevaar voor besmetting van het
Belgische volk door het revolutionaire gedachtegoed was dan ook niet denkbeeldig. 67 In deze tijd
waren er slechts twee politieke partijen die het ‘establishment’ uitmaakten, met name de
Katholieken en de Liberalen. Het opkomend socialisme werd vanaf 1850 dan ook het
voornaamste doelwit van de Openbare Veiligheid, dat door het katholiek- liberale establishment
65 CARPENTIER, C., en MOSER, F., De staatsveiligheid, geschiedenis van een destabilisatie, Leuven, Kritak, 1994,
18.
66 VAN OUTRIVE, L., CARTUYVELS, Y., en PONSAERS, P., Sire, ik ben ongerust. Geschiedenis van de
Belgische politie 1794-1991, Leuven, Kritak, 1992, 52.
67 CARPENTIER, C., en MOSER, F., o.c., 30-32.
32