RUG01-001458187_2011_0001_AC

wetenschappelijke publicaties over inlichtingendiensten, op enkele uitzonderingen na. 28 De
meesten hiervan hebben bovendien betrekking op de Staatsveiligheid. De militaire
inlichtingendienst vormt in België nog steeds een blinde vlek in het sociaalwetenschappelijk
onderzoek. Hoewel deze reeds in 1915 werd opgericht is over de werking van de ADIV nog
steeds bijzonder weinig gekend buiten het bestaan van de dienst en wat algemene informatie over
bevoegdheden en organisatie. 29 Van academische opleidingen rond inlichtingen- en
veiligheidsdiensten is er eveneens geen sprake. We kunnen concluderen dat zowel de studie van
diplomatie als de studie van intelligence in België bitterweinig aandacht krijgen.
Het is begrijpelijk dat inlichtingendiensten die in een democratie met hun informatieopdracht
voortdurend laveren tussen het vrijwaren van de nationale belangen en de bescherming van de
individuele rechten en vrijheden, er de voorkeur aan geven zo onopvallend mogelijk te
functioneren. De publieke opinie eist daarentegen steeds vaker transparantie. 30 In het kader van
deze grote schreeuw naar meer transparantie omtrent het ‘geheime werk’ van de overheid -hier
doelen we op de werking van de Belgische inlichtingen- en veiligheidsdiensten-, en de
toegenomen publieke en politieke belangstelling voor deze diensten, werden de laatste jaren
enkele stappen gezet om een inlichtingencultuur tot stand te brengen. Zo werden de
activiteitenverslagen van het Comité I, het controleorgaan van de Belgische inlichtingen- en
veiligheidsdiensten, openbaar gemaakt. Ook de Veiligheid van de Staat maakte recentelijk haar
jaarverslag publiekelijk. Naar het voorbeeld van de ‘Netherlands Intelligence Studies
Association’ (NISA) 31 , werd eveneens in België in 2004 een vereniging opgericht waarin de
wetenschappelijke analyse van de verschillende aspecten van het inlichtingenwerk werd
bestudeerd, de ‘Belgian Intelligence Studies Association’ (BISA). Hoewel de intentie ervan goed
was, stelde M. Cools in 2008 reeds vast dat dit initiatief eerder aan een stille dood zou sterven.
28 Voorbeelden hiervan , zie: CARPENTIER, C., en MOSER, F., De staatsveiligheid, geschiedenis van een
destabilisatie, Leuven, Kritak, 1994, 293p. ; De Staatsveiligheid: Essays over 175 jaar Veiligheid van de Staat,
COOLS, M., DASSEN, K., LIBERT, R., en PONSAERS, P., (eds.), Brussel, Politeia, 2005, 383p. en De
inlichtingendiensten in België en de nieuwe bedreigingen, PETERMANN, S., en CLAES, W., (eds.),Brussel,
Politeia, 2005, 156p.
29 DE BAETS, P., ‘De inlichtingendiensten: ongewild in de schijnwerpers?’, l.c., 3-4.
30 DE BAETS, P., ‘Inlichtingendiensten: onbekend maakt onbemind?’, Orde van de dag, 2008, 5-12.
31 De NISA is een onafhankelijke studiegroep op het gebied van inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zowel
academici, journalisten, als medewerkers en oud-medewerkers uit de inlichtingenwereld zijn hierin
vertegenwoordigd. Doel van de organisatie is het bevorderen van een geïnformeerde discussie in Nederland over alle
aspecten van het werk van inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
20