RUG01-001458187_2011_0001_AC

Ten eerste: Inlichtingen- en veiligheidsdiensten produceren inlichtingen waarop beleidsmakers,
waaronder het departement Buitenlandse Zaken, beroep kunnen doen bij het aftoetsen en
vormgeven van het eigen (buitenlands) beleid.
Ten tweede: De manier waarop inlichtingen- en veiligheidsdiensten werken in een land bezorgt
landen een goede of slechte reputatie. Die reputatie is een diplomatieke factor die mee bepalend
is hoe andere landen zullen omgaan met het land wiens inlichtingendiensten een goede dan wel
een kwalijke reputatie heeft. Dit kan worden verduidelijkt aan de hand van een historisch
voorbeeld. Zo werd West-Duitsland vroeger maar beperkte toegang tot de NAVO verleend
omwille van de diepe penetratie van West-Duitsland door Oost-Duitse geheime diensten. Een
“intelligence met schone handen” laat een land dus toe “to punch above its weight” 147 en
bevordert het diplomatieke proces.
Ten derde: Niet enkel kunnen diplomaten het doelwit vormen voor buitenlandse inlichtingen- en
veiligheidsdiensten, maar zij zijn –omwille van hun aanlokkelijke functie- ook uiterst geschikt als
dekmantel voor inlichtingenwerk dat uitgevoerd wordt door de inlichtingendiensten van een land.
Spionage die wordt bedreven vanuit officiële vertegenwoordigingen met behulp van een
diplomatieke dekmantel (de zogenaamde ‘legal residents’) kan men beschouwen als een soort
van ‘clandestiene operatie vanuit de veiligheidsdiensten van een land zelf’. Dit mag absoluut niet
verward worden met ‘covert action’, waarbij de bedoeling van de geheime activiteit er
voornamelijk uit bestaat een ander land te schaden of het nationale beleid van buitenlandse
regeringen te beïnvloeden en te manipuleren. 148 We geven historische voorbeelden van het
werken met ‘legal residents’. Gedurende de Eerste Wereldoorlog gingen leden van de Britse
geheime dienst zich op de Britse ambassades massaal bezighouden met paspoortcontrole ter
bescherming van het eigen land. Ook de CIA medewerkers op de Amerikaanse ambassades
waren tijdens de Koude Oorlog ‘as noticable as acne on a teenage face’. 149 De diplomatieke
expulsie van diplomaten uit het land waar ze geaccrediteerd zijn kan het gevolg zijn van de
ontdekking van dergelijke clandestiene operaties. Het blijvend voorvallen van gevallen van
147 DE GRAAFF, B., l.c., 220.
148 SHULSKY, A., en SCHMITT, G., o.c., 75-76.
149 DE GRAAFF, B., en WIEBES, C., Villa Maarheeze. De geschiedenis van de inlichtingendienst buitenland, Den
Haag, Sdu uitgevers, 1998, 41.
59