SAMENSTURING IN DE MAATSCHAPPELIJkE OPVANG

Een gevolg hiervan is dat cliënten worden gestimuleerd om “proto-professionals” 13 teworden. Om invloed te krijgen moeten ze zich in termen en omgangsvormen aanpassenaan de managers en andere beleidsmedewerkers, anders worden ze genegeerd. Dit betekentdat er een groot risico ontstaat dat de cliënten die in een cliëntenraad participerenniet representatief zijn voor de doelgroep, omdat niet alle cliënten evengoed hiertoein staat. Dit hoeft niet te betekenen dat cliëntvertegenwoordigers die dit wel kunnenniet representatief zijn. De vraag is wel of de belangen van cliënten die dit niet kunnenadequaat aan de orde worden gesteld en of deze andere cliënten wel de vaardighedenhebben die nodig zijn voor andere vormen van bureaucratische participatie (klachtenregelingen,inzage in dossier, etc.). In een aantal gevallen leidt deze benadering vooraltot bureaucratische structuren die de uitvoering vertragen zonder cliëntparticipatie testimuleren. Daarbij komt dat zij die het meest kwetsbaar zijn, het minst in staat zijnom effectief hun belang te behartigen. Sociale professionals, al sinds de jaren tachtigin groten getale enthousiast over toenemende cliëntparticipatie, worden meestal nietbetrokken bij deze vormen van cliëntparticipatie.De vraag is of het voor veel cliënten niet belangrijker is om klein te participeren,bijvoorbeeld meedenken over eigen hulp en over de dagelijkse gang van zaken, danom groot te participeren, bijvoorbeeld het bestuderen van meerjarenplannen van groteorganisaties. Toch kan bureaucratische participatie wel bijdragen aan het borgen vanhet cliëntperspectief en het bieden van een kader waarbinnen participatie vormgegevenkan worden. Het recht op inzage in het eigen dossier kan professionals stimuleren ommeer in gesprek te gaan met cliënten over de stand van zaken. Ferdinand van de Veldebeschrijft bijvoorbeeld in zijn bijdrage aan deze publicatie hoe hij het registreren alsmiddel gebruikt om met cliënten in gesprek te gaan, ook juist over moeilijke kwesties.De cliënt als coproducentEen overweldigende hoeveelheid literatuur pleit voor dialogische participatie, waarbijprofessionals en cliënten de handen in één slaan en samenwerken. 14 De cliënt is deexpert op het gebied van zijn/haar leven, de professional kan zijn/haar professionelekennis inzetten om het individu te helpen. Dit vereist twee sterke gesprekspartners,waarbij ruimte is voor het cliëntperspectief, zo nodig gefaciliteerd, en voor het professioneleperspectief. Door in dialoog vorm te geven aan cliëntparticipatie kunnen de positievekanten ervan benut worden, terwijl de hiervoor genoemde risico’s van participatieondervangen worden. Door samen te sturen, versterken de verschillende perspectievenelkaar, in plaats van elkaar te bevechten.Cliëntparticipatie kan gestimuleerd worden door cliëntondersteuners in te zetten,met of zonder ervaringsdeskundigheid. 15 Het belangrijkste voordeel is dat deze cliën-13 Abram de Swaan, 2004, pp. 1814 Bijvoorbeeld: joint decision making (Dan Brock, 1991), democratic professionalism (Albert Dzur, 2008), ofBind-Kracht (Kristel Driessens & Tine Van Regenmortel, 2006). Zie ook: Jan Willem Duyvendak, Marc Hoijtink& Evelien Tonkens, 2009; RMO, 2009; Evelien Tonkens, 2001; Evelien Tonkens, 2008 en WRR, 2004.15 Zie voor meer informatie over competenties van en voorwaarden voor cliëntondersteuners Annemarie vanBergen e.a. (2005)14 Samensturing in de maatschappelijke opvang