SAMENSTURING IN DE MAATSCHAPPELIJkE OPVANG

iets voelde en al helemaal geen leven meer kon leiden werd gezien als een noodzakelijkkwaad.Tot slot is er nog een derde vorm van stigma: zelfstigma. Zelfstigma komt veel voorbij cliënten in het langdurige circuit van de GGZ en kan herstelpogingen ernstig belemmeren.Bij zelfstigma kun je denken aan het jezelf vereenzelvigen met de ziekte en degevolgen van de ziekte. Dit maakt van cliënten passieve ontvangers van zorg: ik benziek en jij moet mij beter maken. Hoop verdwijnt en het geloof in een betere toekomstvervliegt. Na jarenlang cliënt geweest te zijn werd ik meer en meer de aandoening. Ikverklaarde al mijn gedrag, spaarzame gevoelens en wegebbende moed als negatievesymptomen van mijn ziekte. Ik was dan ook moeilijk aanspreekbaar op mijn handelenen eigen verantwoordelijkheid, want ik was ziek. Het heeft mij jaren gekost voordat ikdit kon afwerpen, mijn verantwoordelijkheden weer ging dragen en mijzelf weer gingzien als mens in plaats van patiënt.Herstellen zonder te genezenNu na jaren van herstel kom ik er achter dat ik een kwetsbaarheid zal houden die nietover gaat. Dit zal mijn leven blijvend beïnvloeden. Dat doet soms pijn, maar het biedtmij ook een uitdaging om ondanks dit feit toch een waardevol leven op te bouwen. Herstellenbetekent veelal niet dat iemand verlost wordt van de aandoening. Het gaat meerom een veranderende houding. Een houding die gekenmerkt wordt door pogingen ommet de ziekte te leven en de regie terug te krijgen over het eigen leven. Wat is voormij een zinvol bestaan? Hoe geef ik kwetsbaarheden een plek in mijn leven? Wat kanik zelf doen om mijn leven meer zin en betekenis te geven? Welke hulp heb ik daar bijnodig? Welke rollen zou ik weer terug willen? Welke relaties wil ik herstellen? Wil ik weergaan werken of misschien naar school? Wil ik een gezin of partner? Kortom, cliënten zijngewoon mensen met menselijke behoeften en waardigheid. Een psychiatrische aandoeningverandert daar helemaal niets aan!Herstellen: een uniek procesDoor de jaren heen ben ik nog nooit twee dezelfde mensen tegengekomen en ook nooittwee identieke herstelprocessen. Ik herken wel veel in de verhalen van anderen. Dezeherkenning en erkenning geeft mij kracht. Maar de verschillen doen mij realiseren dat ikniet de blauwdruk heb voor herstel. Ik ben steeds weer verrast door de unieke herstelpogingenvan anderen.De impact van het hebben van een psychiatrische aandoening is dus groot en herstellenmoeilijk. Het omvat vaak het hele bestaan en vergt moed en doorzettingsvermogen.Letterlijk kan het elk deel van het bestaan beheersen en zodoende alle aandachtopeisen, dag en nacht voor lange tijd. Omdat herstellen zo verbonden is met het zijnkan niemand een cliënt vertellen hoe dit te doen. Niemand kan precies voelen hoeiemands onmacht voelt, hoe diep de hopeloosheid is en welke pijn iemand moet verdra-78 Samensturing in de maatschappelijke opvang