Cumhuriyetimizin 100. Yılına Doğru Üniversite ... - Türk Eğitim-Sen

Cumhuruiyetimizin 100. Yılına Doğru Üniversite VizyonumuzGünümüzde, üniversitelerden beklenen, onların öğrenen, araştıran,bulduk ları bilimsel gerçekleri topluma açıklayan, toplumu yönlendiren kurumlarolmala rıdır. Daha kısa ve öz bir ifadeyle üniversiteler toplumun beyniolmalıdır. Üniversi telerin bu tarihi ve klasik görevlerini yapabilmelerininolmazsa olmaz koşulu ise “özerkliktir.” Çünkü, ancak özerk üniversite dogmatizmiyıkabilir. Şartlanmaları kaldırabilir. Bilimi yani bilimsel düşünceyiegemen kılabilir. Gerçeği, doğruyu söyleyebilir ( Omay, 1990: 17-19 ).Sürekli değişen ve her alanda rekabetin acımasızca hüküm sürdüğü 21.yüzyılda, yükseköğretim kurumlarının her bakımdan özgür ve özerk olmalarıge rektiği savunulmaktadır. Bu bağlamda üniversitelerde özerkliği 3 boyuttadüşün mek ve ele almak gerekmektedir. Bunlar; (1) Akademik özerklik,(2) Yönetsel özerklik ve (3) Mali özerkliktir. Bu üç özerkliği bir birindenayrı düşünmek ola naksızdır.“Akademik özerklik” veya çoğu kimseler tarafından kullanıldığı biçimiyle“akademik özgürlük” üniversitelerin demokratikliğinin olmazsa olmazkoşulların dan birisidir. Akademik özgürlüğü etkileyen konular ifade, politikdoğruluk ve araştırmaya yönelik bilgidir. Politik ilkelerin eksikliğinin olduğudurumlarda ku rumlar, akademik özgürlüğü sağlamak amacıyla kendiiç politik ilkelerini geliştir melidirler. Fakülteler, akademik özgürlüğü etkileyenkonularda kurumsal politika oluşumunun içinde olmalıdırlar. Politikdoğruluktan söz ederken etnik geçmişin, bireysel deneyimlerin çeşitliliğininakademik özgürlüğün en önemli değerleri oldu ğundan bahsedilmelidir.Görüşleri ve inançları ifade etme özgürlüğü, saygı duyul ması gerekendavranışlardır.Yarattığı Berlin Üniversitesi modeli ve koyduğu temel ilkelerin hali hazırdabile üniversiteler üzerindeki etkisi devam eden Wilhelm von Humboldt’agöre, üniversitenin temel ilkelerinden birisi Almanca ifadeyle “Lehrfreiheitund Lernfreiheit” idi. Öğretme ve öğrenme özgürlüğü biçiminde sloganlaşanbu kavram “akademik özgürlük”tür. Von Humboldt’a göre BerlinÜniversitesi’nde profesörler ve öğrenciler, ister dini ister siyasi olsun, herhangibir otorite tarafından yönlendi rilmeden, etki altında kalmadan özgürcearaştırma ve eğitim yapabilmeliydi. Berlin Üniversitesi, insan aklınıntam anlamıyla bir özgürlük alanı olmalıydı. Bu üniversi tede profesörlereemekli oluncaya kadar sağlanan iş garantisi de akademik özgür lük ilkesinindoğal bir sonucuydu ( Terzioğlu, 2003: 3 ).Üniversitelerde özerkliğin en tartışmalı boyutu, kamu oyuna en çokyansı yan yönü “yönetsel özerklik” tir. Ülkemizde yönetsel özerkliği savunançok sayı daki insanın bu özerklikten kastettiği, üniversitenin sadece öğretim77