YAġ MEYVE VE SEBZE PAZARLAMA MERKEZLERĠ - Tarımsal ...

1.GĠRĠġYaĢ meyve ve sebze içerdikleri su, mineral, protein, karbonhidrat ve yağ nedeniyle sağlıklı ve dengelibeslenmenin önemli bir parçası olarak kabul edilmekte; içeriklerindeki antioksidanlar, bitkiselkimyasallar ve lifler nedeniyle de çeĢitli hastalıklara karĢı koruyucu özellik taĢımakta ve zararlımaddelerin vücuttan atılmasına da katkıları bulunmaktadır. Ayrıca yaĢ meyve ve sebze üretim,istihdam olanakları, sanayiye hammadde sağlaması ve ihracat açısından hem bitkisel üretim hem detarım içinde önemli katma değer yaratan ürün grubu olarak yerini almıĢtır. Mevcut ekolojikkoĢullarına uygunluğuna bağlı olarak, üretilen meyve sebze çeĢitleri de farklılık göstermektedir.Küresel pazarda ürünlerin yer alabilmesi için öncelikle gıda güvenliğinin sağlanması, bunun yanı sıradoğru yer ve zamanda pazarlama stratejilerinin ortaya konulması gerekmektedir. Sektör açısındanözellikle dıĢ pazarlarda tanıtım ve markalaĢmaya yönelik çalıĢmalara ağırlık verilmesi pazar payınıartırma ve geliĢtirmede önemli bir araçtır. Bu konuda uygulamada olan devlet yardımlarındanfirmaların yararlanması gerekmektedir.Türkiye ürün çeĢitliliği ve ekolojik yapısı nedeniyle büyük bir üretim potansiyeline sahip olmasınarağmen standart ve kaliteli üretimdeki yetersizlikler iç ve dıĢ pazarlarda sorun yaratmaktadır. Özellikleiç pazarda standartlar zorunlu olmadığı için yerli tüketici açısından fiyat- kalite iliĢkisi, güven eksikliğivardır. DıĢ pazarlarda ise ülke ve marka imajı hakkında problemler gıda güvenliğine daha fazla özengösterilmesini gerektirmektedir. Bununla birlikte, uluslar arası geçerliliği olan kalite belgelerine sahipfirma sayısının artıĢı da sevindirici ve umut verici bir geliĢmedir. Ayrıca ġubat 2009’da baĢlayan yaĢmeyve ve sebze üretiminde kullanılan kimyasalların kayıt altına alınması uygulaması izlenebilirliğinsağlanması açısından önemli ve gecikmiĢ bir düzenlemedir. Görüldüğü üzere, pazarlama hizmetlerikonusunda süre gelen sorunlara karĢın olumlu geliĢmeler de olmaktadır.YaĢ meyve ve sebze üretimi kadar pazarlaması da önem taĢımakta, ürüne ve ülkeye bağlı olarak pazaryapısı değiĢmektedir. Nitekim yaĢ meyve ve sebze tüketiciye doğrudan pazarlama Ģekilleri gibitoptancı haller, komisyoncu, kooperatif, üretici birlikleri, ticaret borsaları, bordlar, ihracatçı veithalatçı, ihracatçı birlikler yoluyla da ulaĢtırılmaktadır. Üretici örgütlerinin güçlü olmayıĢı aracılarabağlılığı da artırmakta ve aracı sayısının artması da pazarlama marjını yükseltmektedir. KüçükiĢletmelerin örgütlenememesi halinde, yaĢ meyve ve sebzenin tedarik, taĢıma, depolama, ambalajlama,etiketleme, standartlaĢtırma, fiyat oluĢumunun sağlanması gibi birçok pazarlama fonksiyonununaracılar tarafından yerine getirildiğini de unutmamak gerekir.Bu çalıĢmanın temel sorunsalı Türkiye’de yaĢ meyve ve sebze ticaretinde yer alan ve ürüne göredeğiĢse de iĢlem hacminin genelde düĢük seviyelerde gerçekleĢtiği toptancı hallerin pazardaki iĢlevinigeniĢ bir perspektiften sorgulamaktır. Ülkede 191 toptancı halde yaĢ meyve ve sebze ticaretiyapılmasına karĢın, bunlar tüm paydaĢların beklentilerini karĢılamaktan uzak olup, temelfonksiyonlarını yerinde getirmede (gıda güvenliği, fiyat oluĢumu, depolama, standardizasyonusağlama gibi) sorunlarla karĢı karĢıyadırlar. Ayrıca hallerde üretici örgütlerinin temsiliyet gücü deyetersizdir. Bu durum Türkiye’de toptancı hallerle ilgili yasal düzenlemeler, üretici ve örgütlerinintemsiliyet düzeyleri, gıda güvenliği ve izlenebilirliğe yönelik uygulamalar halleri daima gündemdekikonular arasında tutmuĢtur. Hallerle ilgili düzenlemelerin aracılar, özellikle hallere girmeden beyanesasına göre yaĢ meyve ve sebze ticareti yapan perakendeciler, üreticiler ve bu ürünle ilgili olantaraflar açısından önem taĢımaktadır. Toplumsal fayda gözetilmesi için, ürün güvenliğine yönelikhizmetlerin hallerde verilmesi için altyapının geliĢtirilmesi zorunludur.ÇalıĢmada Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na kayıtlı ve Dünya Toptan Pazarlar Birliği’ne üye ToptancıHallere ait orijinal veriler derlenerek bazı bulgulara ulaĢılmıĢtır. Avrupa Birliği ve diğer bazıülkelerdeki tarımsal ürünlerin toptan pazarları hakkında bilgiler Dünya Toptancı Pazarlar Birliği’ne1