YAġ MEYVE VE SEBZE PAZARLAMA MERKEZLERĠ - Tarımsal ...

Türkiye’de 2004 yılında yaĢanan doğal afetler, 2006 yılında özellikle meyve ağaçlarında etkisi fazlagörülen don olayı ile 2007 yılında yetersiz yağıĢ tarımsal kuraklıkta etkili olmuĢtur. Bu geliĢmelermeyve sebze üretiminde düĢüĢe ve üreticilerin birçok üründe gelir kaybına yol açmıĢtır.Türkiye’de yaĢ meyve ve sebze üretiminde önemli konular tohumluk, fide-fidan, Akdeniz meyvesineği, hormon ve tarımsal ilaç kullanımı ile kalıntılardır. Özellikle tarım ilaçları kullanımındauygulama dozları, uygulanacak tür ve zamanları konusunda hassasiyet gösterilmemesi (Demir,2002) içpazarda sıkıntı yaratmakta, tüketici satın aldığı ürüne güven duymamakta ve baĢka arayıĢlarayönelmektedir. YaĢ meyve ve sebzede verim ve üretimi geliĢtirmede önemli bir faktör de, sertifikalıkalitelitohumdur. Nitekim tohumluğun verim ve üretim artıĢındaki payı %25, bazı koĢullarda da %40olarak ifade edilmektedir. Türkiye’de domates, hıyar, biber, karpuz ve kavun baĢta olmak üzere, hibritsebze tohumlukları ile patateste sertifikalı tohumlukların yurt içi üretimdeki yetersizliklerin aĢılmasıgerekmektedir (Anonim,2005a; Anonim,2006a). Fide- fidan konusunda destek verilmesi de olumlu birgeliĢme olarak değerlendirilmelidir.YaĢ meyve sebzede hasattan baĢlayıp tüketiciye ulaĢana dek ortaya çıkan ürün kayıpları önemtaĢımakta ve bu süreç az geliĢmiĢ ve geliĢmekte olan ülkelerde daha fazla dikkat gerektirmektedir.Nitekim, pazar yapısındaki eksiklikler kayıpları artırabilmektedir. Örneğin, çeĢitli kaynaklardaTürkiye’de yaĢ meyve ve sebzede üretim ve pazarlama boyutunda ürün kaybının %20-25 civarındaolduğu ifade edilmekte olup (Anonim,2006b), taze domates üretiminin dünyada %8,5’i, Türkiye’de ise%15’i zayi edilmektedir (Keskin ve Dölekoğlu, 2004;Keskin ve ark.,2007). Türkiye’de kayıplarınhasatta %4-12, pazara hazırlık aşamasında %5-15, hallere taşınırken %2-8, depolamada %3-10,tüketim aşamasında %1-5 düzeyinde olduğunu gösteren araştırma sonuçları bulunmaktadır(Alpakın,2000;Aslan, 2006). Kayıpları ekonomiye kazandıracak önlemlerin alınması gerekmektedir.Bu önlemler arasında; soğuk zincir önem taĢımaktadır. Nitekim soğuk zincir, üretimden tüketimekadar ki süreçte ürünün soğuk muhafaza ve soğuk taĢıma gibi iki pazarlama hizmetini kapsamaktadır.Ayrıca, soğuk zincir ürünlerin daha geniĢ bir süreçte tüketilmesine olanak sağlayarak fiyatdalgalanmalarını önlemekte ve üretici gelirlerinde istikrar sağlamaktadır (Ünlü,2001). Soğuk zincir, içpazar kadar, dıĢ pazara yönelik ürünler açısından da iyileĢtirilmesi gerekli bir hizmettir.YaĢ meyve ve sebzenin üretim ve pazarlama aĢamalarında kalitenin korunması ve geliĢtirilmesigüvenli gıda ve dolayısıyla tüketici açısından önemli bir konudur. Bu alanda yeni bir yaklaĢım da,belli bir iç kalitenin korunmasından çok, kalitenin tüketici istekleri çerçevesinde yükseltilmesiniamaçlayan “Kaliteyi GeliĢtirme Modeli”dir (Yılmaz,2001). Meyve sebze kalitesini tüketici beklentive eğilimleri tanımlamaktadır. Model, tüketici merkezli bir pazarlama anlayıĢı ile de örtüĢmektedir.Nitekim tüketicilerin güvenli gıda-yaĢ meyve ve sebze talepleri ve bilinç düzeyleri dikkatçekmektedir. Akgüngör ve ark. (1999) tarafından yapılmıĢ bir araĢtırmada, incelenen tüketicilerinekolojik ürün olarak özellikle domates, sera ürünleri ve elmayı talep ettikleri ortaya konulmuĢtur.Oraman ve Unakıtan (2006) tarafından 2005 yılında yapılan bir diğer çalıĢmada da, tüketicilerin%76,5’i organik ürünleri güvenli bulduğunu, %70,2’si bu ürünlerin ilaç kalıntısız ve hormonsuzolduğunu düĢündüklerini belirtmiĢlerdir. Günümüzde tüketicilerin organik ürünler konusunda dahabilinçli hareket ettikleri gözlenmektedir.Üretim teknolojilerinin geliĢtirilmesi sonucunda, taze olarak tüketimi fazla olan meyve ve sebzelerderaf ömrünü uzatmak için (Alpakın,2000); antioksidanlar, yenebilir kaplamalar ile asitlendiricikullanımı, Modifiye Atmosferde muhafaza, soğutma ve depolama öncesi çözeltilere daldırma veyıkama teknikleri ile minimal iĢlem uygulanabilmektedir (Velioğlu,2001). Tüketicilerin ürünlerde enaz düzeyde iĢlem yapılmasını istemeleri bu tekniklerin kullanımını gerekli kılmaktadır.9