YAġ MEYVE VE SEBZE PAZARLAMA MERKEZLERĠ - Tarımsal ...

(Anonim,2008e). Tarla domatesinin pazara sunulduğu dönem fiyatların düĢmesi açısından etkili birfaktördür.E-ticaret: Dünyada biliĢim teknolojilerinin geliĢimine bağlı olarak, e-ticaretin pazarlama sistemindekiağırlığı da sektörel bazda değiĢmektedir. YaĢ meyve ve sebze pazarlamasında da e-ticaretin ürünsatıĢından tanıtıma kadar değiĢik uygulamaları görülmektedir. E-ticaret iç pazardan çok dıĢ pazarlariçin önem taĢımaktadır. Nitekim Türkiye pazarında yaĢ meyve ve sebze daha çok görerek, dokunarakve tadarak alınmak istenmektedir. Bu durum firmadan/perakendeciden tüketiciye satıĢın artmasınınönündeki önemli bir engeldir. DıĢ ticarette e-ticarete yönelik destekleri de dikkate alarak ihracatçılarınbu sistemi geliĢtirmeleri önerilebilir.Toptancı Haller: 552 sayılı KHK’nin Satıcılar baĢlıklı 8.ci maddesinde; “-Toptancı hallerde satıĢlar,üreticiler, üretici birlikleri, komisyoncuları ile kendi nam ve hesaplarına olmak üzere yaĢ sebze vemeyve toptan ticareti ile iĢtigal eden gerçek ve tüzel kiĢiler tarafından yapılır.” denilmekte ve ABülkelerindeki hallerdeki kuruluĢlarla paralellik olduğu görülmektedir. Üreticilerin doğrudan tüketiciyeürün satması üretici pazarları, toptancı haller, semt pazarları, yol kenarlarında ya da günümüzdeyaygınlaĢan büyük perakendeciler yoluyla gerçekleĢmektedir. Özellikle toptancı hallerde ve semtpazarlarında bizzat üreticilerin satıĢ düzeyleri düĢük olup, genelde hallerden ürün alan ve üreticiolmayan satıcıların pazar payları daha yüksek düzeydedir.YaĢ meyve ve sebze pazarlamasında toptancı hallerin ürünlerin kayıt altına alınması açısından önemibulunmaktadır. Nitekim sektörde kayıt dıĢılığın fazla olması ekonomik kayba ve haksız rekabete yolaçmaktadır. Buna ilaveten toptancı hallerde iĢlem gören yaĢ meyve ve sebze miktarının düĢük olmasısistemin iĢleyiĢi ve etkinliğini de zayıflatmaktadır. Nitekim bazı araĢtırma sonuçlarına göre, toplammeyve-sebze miktarının %13-%42 kadarının Toptancı Hallerinde pazarlandığı, bu oranın sebzeler içinözellikle Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgelerinde %70’lere ulaĢtığı belirlenmiĢtir (Anonim,2004a,b).Türkiye Sebze Meyve Komisyoncuları Federasyonu (TÜSEMKOM) tarafından yapılan bir araĢtırmadaise; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından kuruluĢ izni verilen 170 toptancı halden alınan bilgilere göre;Türkiye’nin yaklaĢık 41 milyon ton olan meyve ve sebze üretiminin ancak 10,5 milyon tonununToptancı Hallerde satıldığı belirlenmiĢtir. AraĢtırma sonucuna göre, üretimin sadece %25,61’ininhallerde iĢlem görmesinin sağlıklı fiyat oluĢumunu engellediği ve pazardaki aktörler arasında rekabetiolumsuz yönde etkilediği söylenebilir. Ayrıca meyve ve sebzede kayıtlı ya da kayıt dıĢı pazarlamaarasındaki maliyet farkı %25’e ulaĢabilmektedir (Naran, 2005). Ġzmir ilinde yapılan bir diğer çalıĢmadaise kayıt dıĢı satıĢlara hallerdeki aracıların da olumsuz baktığı ve en önemli çözümün denetimlerilayıkıyla yerine getirmek olduğu da ifade edilmektedir (DemirbaĢ 2001). Stopaj ve KDV oranlarıüzerinde indirimler yapılması, ürünlerin Hallere giriĢini teĢvik etmesine ve kayıt altına alınmasına daolanak sağlayacaktır.Üretici örgütlenmesindeki eksiklikler, aracıların finansal gücü yetersiz olan üreticiye avans vermesi veürünü bizzat üreticiden alması gibi bazı uygulamalar da üreticilerin pazara entegre olamamasına nedenolabilmektedir. Bu durum, üreticilerin pazarın çeĢitli noktalarında örneğin hallerde temsiliyetini ve fiyatoluĢumundaki etkilerini ortadan kaldırmakta ya da zayıflatmaktadır (Yılmaz ve Yılmaz, 2002).YaĢ meyve ve sebze pazarlamasında önemli görevler üstlenmiĢ olan toptancı hallerin yeri, günümüzdepazarlama sistemlerindeki değiĢim ile sorgulanır hale gelmiĢtir. Nitekim birçok ülkede doğrudanüreticiden ürünü alan süpermarketler, hipermarketler ve zincir mağazaların uygulamaları bunungerekçesi olarak gösterilmektedir (Shepherd, 2004). Bu nedenle, iĢlem görecek ürünlerin kalite vearzındaki süreklilik meyve ve sebze toptan pazarlarının dağıtım sistemi içindeki ağırlığını artırması vekoruması için gereklidir (Karayannakis 1992).21