YAġ MEYVE VE SEBZE PAZARLAMA MERKEZLERĠ - Tarımsal ...

Türkiye’de meyve sebze üretiminin yaklaĢık %5’i ihraç edilmektedir. Üretimin %95’inin iç tüketimdepazardave gıda sanayinde hammadde olarak değerlendirildiğini göstermektedir. Ayrıca, dıĢpazarlardaki talebe uygun ürünlerin arzındaki süreklilik ile ilgili problemler dıĢ satımı olumsuzetkilemektedir (Naran,2002). Ġhracata konu olan meyve ve sebze çeĢitlerinin uluslararası piyasalardatalep edilen çeĢitlere uygun olmayıĢı ve üretimden tüketime kadar miktar ve kalite kayıplarınınyüksekliği diğer en önemli nedenler arasındadır. Dünyada organik ürünlere talebin artması, yaĢmeyve-sebze ticaretine farklı bir boyut katmaktadır. Türkiye’nin üretim yapısı ve potansiyelini organiküretim Ģekline yoğunlaĢtırması önerilmektedir.Dünyada yaĢ meyve ve sebze ticaretinde çevre koruma politikalarının ve tüketici bilincinin artmasıylagıda güvenliği, GLOBALGAP, ISO 22000 HACCP Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi (Anonim,2008f)gibi kalite güvence sistemleri daha fazla dikkate alınmaktadır. Türkiye’nin dıĢ ticaretinde ağırlığı olanAB ülkelerinde bu konulardaki yasal düzenlemelerin ihracatçıları zorladığı bir gerçektir. NitekimAvrupa Birliği’ndeki büyük perakendeci gruplar, sağlıklı ve kaliteli ürün tüketimini sağlamak içinkendi ürünlerinde ve ithal edilen tarımsal ürünlerde aranan minumum standartların ana dayanağınıEUREPGAP’le (yeni adı GLOBALGAP) belirlemiĢlerdir. AB’de kalite, ambalaj, tüketici hakları,HACCP gibi birçok önemli yasal düzenlemeler, ülkemizde üreticilerin, ihracatçı firmaların bukonularda bilgi sahibi olmasını zorunlu kılmaktadır (Koç,2005). AB’de perakendecilerin EUREPGAPsertifikalı ürün talebinde Hollanda (%90), Ġngiltere (%65), Belçika (%51) ve Ġsveç (%43) baĢtagelmektedirler ( Sayın ve ark. 2004). Dünyada 2002 yılında 3.892, 2005 yılında 35.000, 2008 yılında57.000 firma EUREPGAP sertifikası kullanım hakkına sahiptir (Turhan ve ark. 2004; Vural,2008).2007 yılında 81.000 meyve sebze üreticisi GLOBALGAP protokolüne uygun üretimde bulunmaktadır( Balcı,2008). Dünyada GLOBALGAP’a uyumlu yaĢ meyve ve sebze üreticisinin artması ve özellikleAB ve birçok geliĢmiĢ ülkeye giriĢte belge Türk firmalarının dıĢ satımlarına yansıyacaktır. Bukapsamda çeĢitli kurumlar tarafından yürütülen yayım çalıĢmaları ve ĠTU’ye verilen destekler kalitelive sağlıklı üretimi teĢvikte önemli birer araç oldukları göz ardı edilmemelidir.Türkiye’de dıĢ satımın arttırılması ve AB pazarına giriĢ kolaylığı için, Ġyi Tarım Uygulamaları veĠzlenebilirlik Sistemlerinin teĢvik edilmesinin dikkatle ele alınmalıdır (DemirbaĢ ve ark.,2005;Tunalıoğlu ve GülĢen,2005). AB Parlamentosu ve Konseyi’nin 178/2002 sayılı Gıda KanunuYönetmeliği ile gıda ve tüketici güvenliği konularına düzenlemeler getirilmiĢ ve Yönetmeliğe göre, 1Ocak 2005 tarihinden itibaren izlenebilirlik zorunlu kılınmıĢtır (DemirbaĢ ve ark.,2005). Yönetmeliğin18. maddesinde; izlenebilirliğin, gıdaların ve gıda yapımında kullanılan veya kullanılması düĢünülentüm maddelerin üretimi, iĢlenmesi ve satıĢındaki tüm aĢamalarda sağlanacağı; Birlik içinde satılacakveya satıĢa sunulacak gıda maddelerinin izlenebilirliğini sağlayacak bilgi veya dokümanların yeterlidüzeyde bulundurulması gerektiği belirtilmektedir. Ġzlenebilirlik EUREPGAP protokolü/GLOBALGAP ve Kontrol listesine göre de uyulması gereken kritik zorunlu kriterler arasındagösterilmektedir (DemirbaĢ ve ark.,2005). Dünyada ise, BirleĢmiĢ Milletler (BM) tarafından önerilentek “Ġzlenebilirlik Standardı” EAN International tarafından oluĢturulmuĢ olan “EAN.UCC” sistemidir.EAN.UCC Sistemi; standartları barkod, radyo frekansı ile tanımlama ya da RSS (Reduced SpaceSymbology) gibi araçlar yardımı ile uygulamaktadır. EAN-UCC sistemi ile dünya üzerindeki her birdeğiĢik ticari ürüne bu ürünü dünya üzerinde tek olarak tanımlayacak GTIN numarası (Global TradeItem Number- Ticari Ürün Numarası) verilmektedir. Ticari ürünler EAN-UCC sisteminde her biri 14basamaklı GTIN’ın bir alt kümesi olarak değerlendirilebilecek EAN/UCC-8, UCC-12, EAN/UCC- 13,EAN/UCC-14, EAN/UCC-128 numaraları ile tanımlanır ve bu numaraları gösteren barkod ilesimgelenmektedir. Türkiye’de de yaĢ meyve ve sebze izlenebilirlik kavramı ĠTU; ĠHU (Ġyi Hijyen);ĠĠU (Ġyi ĠĢleme); ĠDU (Ġyi Dağıtım) ve ĠGHU’nı (Ġyi Gıda Hizmetleri) kapsayan geniĢ bir yelpazeyesahiptir.Bitkisel üretimde kullanılan kimyasalların kayıt altına alınması hakkındaki Yönetmelik iç pazar kadardıĢ pazar, üretici kadar dıĢ satımcı kiĢi ve kurumları da ilgilendirmektedir. Bitkisel ürünlerinüretiminden iç ve dıĢ ticaretine kadar geçen süreçte kullanılan Bitki Koruma Ürününün Zirai11