Download (1339Kb) - Suleyman Demirel University Research ...

Ütopya kavramına ütopya kelimesinin ortaya çıkışından daha önceki dönemlerderastlanır. Doğrudan ütopya kelimesi veya onun yerini tutan belirli bir kelimeyerastlanmasa da ütopya kavramını karşılayan değişik kelimelerle karşılaşılır. Batı vedoğu medeniyetlerinde ütopya kavramı etrafında değerlendirilebilecek eserlerle yahuttoplum tasarılarıyla karşılaşmak mümkündür. Daha İlk Çağ’da özlenen ada olarakHesiodos (M.Ö. 8. yüzyıl)’un ‘altın çağ mitosu’ndan başlayarak Platon’un Devlet’inde,Eumeros (M.Ö. 3. yüzyıl)’un Kutsal Söylencelerinde Panchaia ile Farabi’ninMedinetü’l Fazıla ve bunun gibi çok sayıda eserde ütopya kavramıyla karşılaşılır. Butür eserlerde yaşanan gerçekliğin üstünde ideal dünya tasarılarının arayışı sergilenir.Daha çok cennet ülküsü ile birleşen bu tasarılar, reel dünyanın gerçekliğinden çok dinmerkezli arayışların yönelişleri olarak belirir.İlk Çağda ütopya kavramının daha çok Atlantis adasını model alan bir anlamalanına sahip olduğunu söyleyebiliriz. Platon’un Atlantis adlı anlatısı ütopya fikriylebirlikte gelişen ada kavramının özündeki model durumundadır. Nitekim, Platon’un sözkonusu anlatısından sonra çok sayıda ütopya tasarısı açık veya örtülü göndermelerleAtlantis anlatısıyla ilişkilidir.Çeşitli inanç sistemlerinin, dinlerin cennet tasavvuru ile ütopya kavramı belirliölçüde birleşir. Bu alanda inanç sistemlerinin getirdiği öbür dünyada yaşanacak mutluhayat anlayışının ütopyaya etki etmiş olabileceği söylenebilir. Çünkü inançsistemlerinin öngördüğü cennet tasavvurunda ütopyaya kaynaklık yapabilecek çokçaunsur mevcuttur.Ütopya olarak değerlendirebileceğimiz eserler inanç sistemin dışında kalaneserlerdir. Bunun sebebini fizik- metafizik alanlarını göz önünde bulundurarak izahedebiliriz. Northrop Frye’ın dediği gibi: “Cennet Tanrının yarattığı bir bahçedir. İnsaneliyle yapılmamıştır.” 3 Ütopya, Tanrı’nın söylediklerinin dışında, insan sözününbaşladığı yerde aranmalıdır. Tanrı’nın vaat ettiği cennet, mükemmel olması sebebiylebu dünyanın ütopyalarına kusursuz bir model olabilir, ancak öteki dünyaya, yani ahireteait olması cenneti ütopya olmaktan çıkarır.Ütopya, insan zihninin bir ürünüdür. İnsanın kurguladığı düşlerle daha iyi biryaşama alanına taşınma fırsatını elde edebilmesi, onu yeni mekânlar, yeni dünyalar3 Northrop Frye, “Edebiyatta Ütopya Türleri”, (Çev. Akşit Göktürk), Türk Dili Eleştiri Özel Sayısı II, nr. 234,Mart 1971, s. 518.2