Download (1339Kb) - Suleyman Demirel University Research ...

yazılacak anti-ütopyalara örnek teşkil etmesi bakımından önemlidir. Biz, H. G. Wells'inGelecek Günlerin Bir Öyküsü ve Uyuyan Uyanınca roman/uzun öyküleri ve E. M.Forster'ın Makine Duruyor hikâyesiyle birlikte ilk anti-ütopya örnekleri arasında sayılır. 69Yevgeni Zamiatin, eserini Sovyet devriminin yarattığı düş kırıklığıyla yazmış vebu devrimin sonuçlarına açık bir tepki olarak sunmuştur. George Orwell’in 1984’ününde bu romandan esinlenerek yazılmış olduğu görüşü yaygındır. Konusu ve kişilerineredeyse birebir aynıdır. Orwell, eserini Zamiatin’in öyküsüne doğrudan göndermeleryaparak kurar ve eserini acıklı bir parodiye dönüştürür. 70Biz’de M.S. 26. yüzyılın toplumu anlatılır. Topluma egemen “Tek Devlet” vardır.Bu devlet “İnsanların gündelik, haftalık, aylık, yıllık yaşamlarını çizelgelere vetakvimlere bağlayan, her insan faaliyetini ‘akılcı’ bir biçimde düzenleyen birdevlet”tir. 71 İnsanların adlarının değil numaralarının olduğu bu toplumda matematik enbüyük erdemdir. Sayıların güçlü birer sembol olduğu söz konusu toplum yapısındainsanlar bir fert değil sadece birer sayıdan ibarettir. Devletin başına karşı çıkabilecekolası isyan, insanın beynindeki “düş gücü merkezi”ne yapılan cerrahi müdahaleyle dahabaştan önlenir. Biz’in güçlü bir anti-ütopya örneği kabul edilmesinin temelinde de bueylemin bir sembol hâline dönüşmesi yatar. Yazar, ‘insanların düş gücünü yoketmedikçe onları kalıplara sokamazsınız’ mesajını verir. Bu eser, Sovyet devrimineolduğu kadar geleneksel, kapalı, otoriter ve totaliter ütopyalara karşı bir tepki, bireleştiridir. Zamiatin, açık bir ütopya yazma denemesine girişmek yerine alaycı bir antiütopyayazmıştır. 72 Açık ütopyaların tasarıları bu sebeple 1968’lere kalmış, Zamiatin’iörnek alan diğer yazarlar alaycı anti-ütopyalar yazma yolunu seçmişlerdir. Zamiatin’inbu eserinin yankıları Türk edebiyatındaki ürünlere de etki etmiştir.Sovyet devrimine gelene kadar ütopya açısından önemli bir hazırlık dönemininaslında bu anti-ütopyaların temelini oluşturduğunu vurgulamak yerinde olacaktır.Marksizm öncesi sosyalist düşüncenin ana akımlarından birini temsil eden “Ütopiksosyalizm” kavramı sosyalizmin birinci evresini tanımlamak için kullanılır. Ütopiksosyalistler olarak adlandırılan bir grup düşünür, üretim ve tüketimin sosyalizm69 Bülent Somay, “Zamyatin’in “Biz”i biz miyiz?”, Zamiatin, Biz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1996, s. 6.70 Age, s. 7.71 Age, s. 8.72 Age, s. 11.21