Download (1339Kb) - Suleyman Demirel University Research ...

hayal yok edilemez, ancak hayalin yöneldiği mecralar yön değiştirir. Dünyadan uzaya,yeryüzünden yeraltına ve birçok yere keşif yapan insanın hedefleri değişir. Ütopyalar budönüşümden etkilenir, ancak yok olmaz. Gerçek dünyadan bunalan, kaçmaya çalışaninsanların ulaşmak isteyeceği yaşama alanlarının görünüşü değişerek ütopyalaredebiyatın dışında özellikle mimaride kendilerine yeni açılımlar arar.3. Edebiyatta Ütopya3 .1 . Edebiyatta ütopya kavramıÜtopya kavramının farklı yönleri vardır. Ütopya, bir yanıyla siyaset bilimi,sosyoloji ve ekonomik sistemle ilgiliyken diğer yanıyla edebiyatla ilgilidir. Siyasetbiliminin kapsamına giren ütopya kavramı daha çok fert, devlet, toplum, yönetim, yasa,ekonomi ve benzeri alt başlıklara ayrılır; yeni tasarıları öngörür ya da mevcut tasarılarıeleştirir. Edebiyatın alanına giren ütopya kavramı ise “kurgu” ve “anlatı” ile birlikte elealınmalıdır.Ütopik dünyayı kurma işi öyküleme (tahkiye) ile birlikte yürüdüğünde ortayaedebî tür olarak ütopyanın çıktığını söyleyebiliriz. Kurmaca (Fr. fiction) , eserin kendiiçerisinde bir gerçeklik duygusu veren ve dış dünyadan alınan yapılarla birlikte yeni birkurgu/dünya oluşturma işidir. Ütopyanın kurmaca ve kurgu ile birleştiği nokta da tamolarak budur. Ütopyalarda dış dünyadan veya yazan kişinin muhayyilesinden yeniyapılar alınır ve ütopya denilen yapıyı oluşturmak için kullanılır. Anlatı ile birlikteaktarılan yapılarda edebîlik unsuru da ortaya çıkar. Bu da edebiyatın alanına giren edebîütopya, ütopik roman, edebiyat ve ütopya gibi konularla birleşir.Ütopyanın edebiyatla ilişkisi, sadece kuru bir kurgu ve anlatı arayışındabelirmez. Sanatkârı ütopya yazmaya iten etkenler de önemlidir. Dünyayı dönüştürmekiçin yazar, elindeki dil malzemesiyle kendisine ait bir dünyayı kurma işine girişir. Ferdîbir yönelişin ürünü olan estetik ütopya ve toplumsal bir arayışın ürünü olan sosyalütopya arasında işlev açısından farklar vardır. Estetik ütopya, yazarın kendisi için huzurverici ve yeni bir dünya kurma isteğinin sonucudur. Toplumsal ütopyalarda ise yazarıniçinde bulunduğu toplumu için bir dönüştürme ve değiştirme isteği vardır. Gerçekhayatta müdahale edemeyeceği bir toplum ve devlet yapısını eserinde eleştirerek ve onaalternatif bir dünya kurarak değiştirir. Estetik ütopyalarda da yeni ve farklı bir dünyanınarayışı vardır, ama bunda toplumsal kaygı ve sosyal fayda güdülmez.23