Download (1339Kb) - Suleyman Demirel University Research ...

kurgular, zaman, yönetim şekli gibi teknik unsurlar da önem taşır. Edebî eserseviyesinde burada tartışılması gereken önemli nokta ütopyaların anlatma esasına dayalıeserlere dönüşüp dönüşemeyeceğidir. Hiçbir çatışmanın olmadığı, her şeyin en inceayrıntısına kadar hesaplanıp ayarlandığı klâsik ütopyalarda heyecan yoktur, çünküinsanın değişimi ve dönüşümü yoktur. Kuru bir anlatım vardır. Romana varlıkkazandıracak çatışmalar ağı nasıl oluşturulacaktır? Yukarıda ütopyadaki insanlarınütopyasız oluşundan bahsetmiştik. Hayal kuramayan varlıkların nesi anlatılır? Cevabıkendi içinde saklı sorulardan bir tanesiyle burada klâsik ütopyaların roman türüne pekde uygun olmadığını ifade etmiş olalım.Şiir türü söz konusu ütopyalar için uygundur. Bunun örneğini daha önceCampenella’dan ve şairleri belli olmayan metinlerden alıntıladığımız şiirlerde gördük.Türk edebiyatında Tevfik Fikret’in Ömr-i Muhayyel’i, Ahmet Hâşim’in “O Belde”si şiirformundaki ütopyalara güzel birer örnek sayılır. Bu iki şairin diğerlerine göre sembolikanlatımıyla estetik seviyeyi daha fazla yakalamış olduğunu ve başarılı bir şekilde ütopyave şiiri birleştirdiğini söylemek yanlış olmaz.Anti-ütopyalar için durum nedir? Anti-ütopyaların eleştirel yönü vardır, klâsikütopyaların tıkandığı noktada devreye girmiş, ütopyaların insan hayatını cennete değilcehenneme çevireceklerini göstermeye çalıştıklarını daha önce ifade ettik. Eleştirininolduğu yerde çatışma vardır. Beğenilmeyen, düzeltilmesi gereken olguların karşısındaalternatif olarak yeni düşünceler üretilir. Zaten anti-ütopyalar, mevcut şartların kötüyegitme serüvenini konu alır. Roman için gereken de çatışmalar, zıtlıklardır. Antiütopyanınroman formunda ifade alanı bulması bu sebeple kolay olmuştur. Ziraanlatıma uygun malzemenin olması önemli bir unsurdur.Edebiyatta ütopya kavramı açısından özellikle roman türüne dâhil olan örneklerüzerinde durmaya, bunların teorik alt yapısını kurmaya çalışacağız. Bu sebeple dahabaştan örneğin Platon’un Devlet’inde ve diyaloglarında yer alan konuşmaları veyakurgu ve anlatı kavramlarının dışına taşan örnekleri incelemeyeceğimizi, bunlarınedebiyatta ütopya başlığı altında yerinin olmadığını belirtmek doğru olacaktır. Buradatür olarak ütopyanın ne olduğu, edebiyatta hangi yüzleriyle ortaya çıktığını irdelemeyeçalışacağız.İlk Çağ ütopyalarının edebî eser olarak değil felsefî diyalog şeklinde ortayaçıktığını söylemek doğru olacaktır. Felsefenin edebiyata göre revaçta olduğu25