Download (1339Kb) - Suleyman Demirel University Research ...

yenileme sürecine girecektir. 1818’de Marry Wollstonecraft Shelly Frankenstein adlıeserini kaleme alır. Bu eserde insan eliyle robot insanın yaratılışı ve bunun felaketlesonuçlanan hikâyesi anlatılır. Frankenstein, bir kâbusun habercisidir. Bu eser,kendinden önce ütopyalarıyla insanlara kurtuluşlarını ve güzel yaşama alanlarını vaateden ütopyacıların kendi arzuları yüzünden aslında onları bir cehennemesürüklediklerinin ilk ifadesidir. Yani, insan hayaliyle ve eliyle tasarlanmış her idealyaşama alanı insanlığı mutlu bir hayata taşımayabilir. Bunda gelişen bilimin veteknolojinin de büyük etkisi vardır. ‘Distopya’ şeklinde adlandırılan bu türün ilk çağdaşörneğini H. G. Wells, When The Sleeper Wakes (Uyuyan Uyanınca) adlı eseriyle 1899yılında ortaya koyacaktır. Wells, bu eserinde mükemmel toplum düzeninin yerine statikolmayan, her türlü deney ve gelişime açık bir ütopya sunar. 56 Denebilir ki “Düşgücündeki tutukluk, çöküntü ve gerileme ütopyacı düşüncede ütopik taşlamayıdoğur”muştur. 57 Bu ütopik taşlama mutlu toplum seçeneklerinin eleştirisine yöneliktir.İnsanın doğası gereği belli kalıplar içerisinde yaşayıp yaşayamayacağı sorusu sorulur.Mutluluğun sınırlarını çizenlerin bunu nereye kadar uygulanabileceğinin, özgürlüğünbelirli insanların elinde tutulup tutulamayacağının özü tartışılır. Distopyalardaütopyaların tersi bir kurgu vardır. “Ütopya, mutluluk için kurulu düzene uyma gereğinibelirtir, bu uyumdan doğacak ortamı yüceltirken, karşı ütopya, uyumlu toplumugerçekleştirmek adına ezilip yok edilen kişiler ve insancıl değerlerin acısını dilegetir”mek için yazılır. 58Bu kelime Yunancadaki olumsuzluk bildiren “dis-” ön ekiyle yer anlamına gelen“topos” kelimesinin birleşimiyle oluşturulmuştur. “Kötü yer” karşılığı olarakkullanılmıştır. Bu kelime, “ütopya karşıtı, ütopya kavramının karşısında duran, tersütopya” 59 anlamlarına gelir. Ütopyanın karşısında duran, ona eleştiri ve tepki olarakortaya çıkan bu türün Türkçede distopya, anti-ütopya, karşı ütopya, ters ütopya, kara-56 Yasemin Temizarabacı Yıldırmaz, Ütopyanın Kadınları Kadınların Ütopyası, Sel Yayınları, İstanbul 2005, s.58.57 Northrop Frye, “Edebiyatta Ütopya Türleri”, (Çev. Akşit Göktürk), Türk Dili Eleştiri Özel Sayısı II, nr. 234,Mart 1971, s. 514.58 Nail Bezel, “Ütopya ve Karşı Ütopyalarda Yaşam, Düşünce ve Sınırları”, Milliyet Sanat, nr. 216, Mayıs1989, s. 3.59 Nail Bezel, Yeryüzü Cennetleri, Say Yayınları, İstanbul 1984, s. 5.18