Download (1339Kb) - Suleyman Demirel University Research ...

dönemlerde idealist felsefenin de etkisiyle ideal devlet ve yönetim tasarıları tartışılmış,edebî kurgudan çok öğretici ve yenilikçi yapılar tercih edilmiştir. Platon’un Devlet’ifelsefî bir metin olma özelliği gösterir ve tiyatro tekniğinin diyaloglaştırması eksenindevücut bulur. Ancak yine de Devlet’e edebî bir eser olmaktan ziyade kurgunun eksikliğisebebiyle felsefî-sosyolojik bir metin olarak yaklaşmak doğru olacaktır ThomasMore’un Utopia’sını anlatı şeklinde ortaya koyması onun ütopyasını edebî anlamdakendinden önceki eserlerden ayırır ve ütopyanın bir edebiyat türü olarak kabuledilmesinin yolunu açar. Nitekim Utopia adasındaki hayatın bir anlatıcının ağzındanaktarılması, bu adadaki kurgunun kendi içinde bir bütünlük sağlaması ve dilmalzemesinin anlatım teknikleriyle desteklenmesi Utopia’yı edebî eserlerin kategorisinedâhil eder.Bu noktada edebî ütopyaları diğer ütopyalardan ayırmak gerekliliği ortaya çıkar.Çünkü sosyolojik ve felsefî plânda gelişen ütopyalar edebî ütopyalardan farklıdır.Sosyolojik ve felsefî plânda gelişen ütopyalar daha çok bir düşünceyi yaymak, yararlıolmak esprisinden hareket eder. Oysa edebî ütopyalarda genellikle yarar vepropagandadan çok estetik kaygı ön plâna çıkar. Biz, anti-ütopyalarda geniş birideolojik tasarımla karşılaşırız. Her ne kadar bu eserlerde ideolojik bakış ve kaygı önplâna çıkıyor görünse de bu, estetik kaygının olmadığını göstermez. Hatta çoğu zamanestetik kaygı ideolojik kaygının önünde yer alır. Diyebiliriz ki, anti-ütopyalardaideolojik katman estetize edilerek verilir.Edebî eser olarak ütopyanın dünyasında standartlaşmış yaşama biçimi ve insantipi neredeyse çatışmayı ortadan kaldırır. Ancak anlatma esasına bağlı edebî metinlerintemelinde yer alması gereken ve esere enerji kazandıran çatışma ütopik eserin dışındakidünyanın varlığında kendini bulur. Buradaki çatışma birebir mücadele olarak değil terskurgu olarak varlık kazanır. Bu çatışma, bozuk düzene karşı olumlanan iyi bir yaşamaalanının oluşturulmasının yarattığı çatışmadır. Söz konusu çatışmada ferdin ferde,toplumun topluma karşı mücadele vermesi gerekmez. Pekâlâ, çatışma ögesi, edebîeserin dışında kurulmuş bir dünya olarak da varlık kazanabilir.İçerik ve şekil dışında ütopik eserlerin iç dinamiği de önem taşır. Ütopyanınedebî eser (burada romanı kastediyoruz) sayılabilmesi için roman tekniğinin veyapısının temel görünümlerini taşıması gerekir. Bu bölümde bunu tartışmaya veyorumlamaya çalışacağız.26