PDF - Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

MIRËMBAJTJA E LËKURËS
Lidhjet e librave dhe të dorëshkrimeve, qofshin ato prej
lëkure, prej pergamene dhe lidhjet e vjetra, gjatë ruajtjes së
gjatë pësojnë ndryshime të thella kimike dhe fizike, që
ndikojnë në shkatërrimin e tyre.
Lëkura 6 përpunohet nga gëzofët e kafshëve të ndryshme.
Procesi i përgatitjes së lëkurave nga gëzofët përbëhet nga
një sërë operacionesh të njëpasnjëshme dhe të ndërlikuara.
Meqenëse lëkura paraqitet si një material shumë i fortë,
edhe veprimi shkatërrues i njërës ose i tjetrës substancë
mbi të, do të ndodhë ngadalë.
Lëkura është një substancë higroskopike. Përmban
lagështi, që vazhdimisht bashkëvepron me lagështinë e
atmosferës. Nga një lagështi relative e ajrit (mbi 70%),
lëkura e thithë atë dhe mund të myket, si dhe mund të
shkatërrohet lehtë. Ndëkaq, në një lagështi relative të ulët
të ajrit (nën 40%), lëkura gjithashtu shkatërrohet. E humb
fortësinë e vet dhe bëhet e brishtë, e thyeshme.
Rëndësi të veçantë për ruajtjen e lidhjeve prej lëkure ka
kujdesi për to. Përpunimi i tyre me yndyrna. Materialet
yndyrore i japin fibrave të lëkurës elasticitet dhe fortësi.
Lëkura e lyer me yndyrë bëhet më e qëndrueshme ndaj ujit.
Me kalimin e kohës, lëkurës i humbin substancat yndyrore,
ato thithen nga pluhuri, pjesërisht oksidohen dhe pjesërisht
avullohen. Për t’i ruajtur lidhjet e vjetra prej lëkure, është
e domosdoshme, që në mënyrë sistematike, të përtërihet
përmbajtja yndyrore e tyre. Vjetërimi i çdo lloj lëkure
duket në pamje, në thyerjen e saj, në brishtësinë, në
6 Kalenja, Alida: "Mirëmbajtja e lëkurës (broshurë)", Departamenti i
Mirëmbajtjes së librit, Tiranë.
102
valëzimet dhe në deformimet e saj.
Mirëmbajta e lëkurës bëhet me lyerjen e lëkurës me një
përzierje yndyrore. Është një punë e kërkuar dhe ka shumë
sukses. Në mënyrë empirike nuk ka aspak dyshim në efektin
e saj pozitiv. Ndërkaq, për efektin e saj negativ ka
shumë pak argumente shkencore.
Pastrimi i lëkurës bëhet me një leckë të lagur, që të
zbutet pak dhe pastaj me një masë ushqyese për lëkurën
p.sh. CIRRE 213 (është një nga masat e shumta yndyrore
që mund të përdoret) dhe me shajak (me të cilën pastrohet
shala e kalit) lustrohet edhe lëkura.
Mirëmbajtja e lëkurës nuk e përmirëson cilësinë e përdorimit
të një kapaku libri, por e përmirëson cilësinë optike,
nëpërmjet shkëlqimit që ajo e ofron. Mirëmbajtja e lëkurës
është thjesht masë paraprake. Ajo e ngadalëson ose e pengon
dëmtimin në të ardhmen dhe thjesht ka kuptim, nëse librat
trajtohen vazhdimisht me kujdes dhe ruhen në një klimë të
përshtatshme. Pra, në klimë shumë të ngrohtë, jo shumë të
thatë dhe në ajër, që është i liruar nga gazrat oksidues.
KONSERVIMI I LIDHJEVE PREJ LËKURE
Zbutja e lidhjeve të lëkurës - të lagështa.
Ecuria e punës:
Lidhja e lëkurës pastrohet dhe njomet me ujë të distiluar,
sikurse lëkura e thatë. Pasi të provohet se lëkura ka tretshmërinë
e ngjyrës, atëherë lidhja përpunohet me alkool
96%. Pas 10-15 min lidhja lubrifikohet me glicerinë.
Përpunimi bëhet me një tampon të lyer me glicerinë e pastaj
me tampon të thatë. Një orë pas përpunimit me glicer-
103