PDF - Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

Fletët që i kemi lagur i mbështjellim me letër thithëse,
me letër filtruese ose letër me dyllë (pëlhurë) dhe i lëmë në
mjetin shtypës afro 24 orë. Para se të futen në shtypës
(presë) është mirë të kontrollohen, se cilat fletë nuk janë në
rregull ose nuk janë të ngjitura. Letra thithëse hiqet lehtë
me gishta të lagur, ndërsa letra me dyllë (pëlhura) hiqet
lehtë pasi të thahet dokumenti.
Hekurosja e letrës mund të bëhet edhe me hekur të
zakonshëm, të ngrohur paraprakisht. Por, letra që
hekuroset duhet të vendoset në bazë të fortë dhe të drejtë,
ku edhe gjendet letra thithëse. Në anën e sipërme duhet ta
mbulojmë dokumentin me letër japoneze, që të mos dëmtohet
nga hekuri (hekurosja). Hekurosja e dokumentit
bëhet shumë mirë nëse vendoset ndërmjet dy peshave, ose
në aparat të rregullimit të fotografive. Mirëpo, te materiali
i dëmtuar kjo nuk praktikohet, ngase lehtë mund ta humbë
ndonjë pjesë, për shkak të temperaturave të larta.
Nëse libri është deformuar, gjatë kohës së qëndrimit në
pozitë të papërshtatshme, nuk duhet të zgjidhet, por
shtypet me presë (shtypës) dhe drejtohet.
Fletët (15-20) lagen me kujdes, një nga një, dhe ndahen
me letër filtruese, pastaj shtypen lehtë dhe vendosen të
qëndrojnë një kohë të gjatë që të thahen dhe kur të thahen,
gati tërësisht, letra thithëse ndërrohet dhe libri vendoset në
shtypës (presë), që të shtypet për 24 orë. Pasi të thahen
këto fletë ndërrohen të tjerat, e kështu me radhë, në të
njëjtën procedurë derisa të rregullohet i tërë libri.
Nëse në dokument gjendet vulë nga dylli, para se ta
shtypim me presë duhet ta ruajmë nga thyerja. Kjo arrihet
nëse në vendin ku është vula prehet një pjesë më e madhe
e letrave filtruese. Pjesa që prehet duhet të jetë më e madhe
se vula. Me rastin e shtypjes së dokumentit vendoset së
86
pari kartoni i prerë ose letra thithëse dhe pastaj shtypet
dokumenti me presë, ashtu që vula të ruhet, duke u vendosur
nndërmjet hapjes që e kemi bërë për këtë qëllim.
RESTAURIMI ME MAKINË - METODA E RRAFSHIMIT
Kjo është metodë, që është përdorur prej vitit 1959 në
shumë vende si në: Bullgari, BRSS, Austri, Amerikë etj.
Procedura e punës është kështu: nën fletën e dëmtuar, e
cila është e vendosur në bazën e përforcuar, derdhet qulli
nga fijet (pejzat) celulozik dhe me ndihmën e vakuumit
hiqet uji, ndërsa materia celulozike sedimentohet (fundërrohet)
vetëm në pjesët e dëmtuara të fletës (kur fletës i
mungojnë pjesëza) dhe kështu në një mënyrë bëhet arnimi
i atyre pjesëve.
Kjo metodë është e mirë për fletë mjaft të dëmtuara,
sepse mbulohen të gjitha gropëzat përnjëherë. Kjo është
metodë shumë ekonomike, sepse mund të llogaritet saktë
se sa material shpenzohet. Mirëpo, dobësi e kësaj metode
është se mund të konservohet vetëm materiali i qëndrueshëm
në lagështi, ndërsa materiali i ndjeshëm duhet të
fiksohet me materie sintetike.
RESTAURIMI ME DORË - METODA E RRAFSHIMIT
Ecuria e punës:
Merren 30-40 gr qull i lagur, i përbërë nga fijezat celulozike
(i përfituar me zhytjen e letrës në pak ujë). Njomet
me 300-400 cm3 ujë dhe përzihet disa minuta me ndihmën
e makinës elektrike, pastaj në masë shtohet sasi e nevojshme
e ngjitësit me përbërje të:
87