PDF - Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

V MATERIALI I DËMTUAR RËNDË
MASAT PËR SHPËTIMIN E MATERIALIT TË LAGUR
Para se të fillohet me tharjen e librave të lagur, duhet fillimisht
të vendosen në vend të rrafshët, ku ka ajrosje të
mirë. Raftet e lagura duhet të thahen shpejt.
Largimi i njollave nga lagështia bëhet përmes dehidratimit
(heqjes së ujit). Librat e lagur duhet të largohen me
kujdes nga raftet e lagështa, në mënyrë që ta evitojmë
mykun, gjatë procesit të tharjes. Mënjanimi i ujit, sa më
shpejt, është kushti kryesor që të mos shtrembërohen librat.
Nëse librat janë mykur, atëherë fillimisht bëhet mënjanimi
i tij, sepse mund të përhapet shpejt. Librat nuk duhet të
hapen e as të bëhet ventilimi i fletëve. Largimi i lagështisë
bëhet me mbulesa (lecka) dhe thithet me letër thithëse.
Zhvillimi i mykut në libra ndikon në shkoqjen e fletëve
dhe dëmton lidhjen e librit.
Pas vërshimit, materiali duhet të shpëtohet sipas vlerës
së tij. Ky është një problem mjaft kompleks. Masat për
shpëtim ndërrojnë varësisht nga natyra e materialit,
rëndësia e tij dhe shkalla e lagies. Qëllimi kryesor është
tharja, sa më e shpejt, e materialit. Më së miri është që në
vendin e ngjarjes të gjendet konservatori – restauruesi, ose
nëse kjo nuk është e mundur, atëherë duhet të kemi
parasysh këto rregulla:
materiali menjëherë duhet të thahet. Nëse kjo nuk
është e mundur, atëherë duhet të bëhet ngrirja, për
ta pritur momentin për intervenim;
110
materialin duhet ta heqim nga raftet, pa marrë
parasysh se a dëshirojmë ta thajmë apo ta ngrijmë
atë. Zakonisht, librat largohen nga raftet e ulëta,
deri aty ku janë të lagur;
materialin e terur, që ka shpëtuar me atë ambient,
menjëherë duhet ta largojmë në një vend tjetër, ku
nuk ka lagështi dhe kështu i ikim mykut;
kushtet për ta ruajtur këtë material janë temperatura
më të ultë se 200C dhe lagështia relative 35-50%, por
përherë nën kujdesin e konservatorit profesionist.
më tutje, veprohet konform materialit, nëse është:
libër, gazetë, dokument, fotografi etj.
Nëse materialet e lagura janë libra, atëherë fillimisht duhet
të pastrohen nga balta e papastërtitë të tjera dhe nëse është e
mundur të vendosen në vend adekuat. Mirëpo, nëse ndërmjet
librave gjendet edhe material tjetër, atëherë duhet të ndahen
fletët, derisa janë ende të lagura dhe në mes tyre të vendoset
pjesë të polietilenit. Kjo duhet të bëhet me kujdes të veçantë,
sepse mund të thahet materiali dhe pastaj është e pamundur
të shkoqitën fletët. Për këtë shkak, pas vërshimit është e
pamundur që materiali të rregullohet me sukses.
Tharja mund të bëhet në disa mënyra: me ndihmën e
letrës thithëse, të fenit, të ujtisë elektrike, të aparatit për
tharjen e fotografive etj. Zakonisht, këto të dhëna përdoren
në procedura të trajtimit detaj, duke përfshirë këtu
mundësitë që na ofrohen gjatë punës. Gjithashtu, duhet të
shikohet me kujdes materiali pas trajtimit të tij nga konservuesit.
E gjithë puna e stafit bazohet në trajtimin dhe në
konservimin e gjërave të rralla dhe të materialit tjetër
unikat të dëmtuar, që tërhiqet nga bibliotekat e tjera, në
raste të fatkeqësive.
111