PDF - Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

III. KONSERVIMI I LIBRIT
Intervenimi i bërë në çfarëdo dokumenti, qoftë libër,
vepër arti etj., për t’ia kthyer efikasitetin, e që është prodhim
i aktivitetit njerëzor, është procesi i restaurimit. Ky
është akt i kthimit të materialeve të dëmtuara në origjinal
ose afër gjendjes së origjinalit.
Ruajtja është punë (aksion) që parandalon ose e
ngadalëson, dëmtimin e materialit bibliotekar ose arkivor.
Konservimi është mirëmbajtja e çdo materiali bibliotekar
ose arkivor në gjendje të përdorshme.
Restaurimi e jep momentin e njohjes së veprës së artit.
Objektiv i përgjithshëm i Restaurimit dhe i Konservimit
është ruajtja e librit të dëmtuar. Në restaurim, gjithmonë
është një rregull: objekti është me rëndësi, e jo kryesi i
veprimit, për arsye se këtu është në pyetje historia dhe
estetika e veprës. Andaj, siç shihet, gjatë restaurimit dy
gjëra dalin në sipërfaqe, që tregojnë rëndësinë e tij:
• Momenti historik dhe
• Momenti estetik.
Në shprehje të vjetër thotë: “I njëjti varr do t’i merrte
edhe trupat edhe kujtesën e njerëzve po të mos ishte libri
dhe veprat e artit”. Që këtyre veprave t’u shtohet jetëgjatësia
nuk mjafton kujtesa, por nevojitet intervenimi me
kohë, që e kaluara të jetë me ne.
Restaurimi dhe konservimi është metoda më e mirë e
ruajtjes së veprës, përkatësisht të kaluarës. Momenti
estetik është dora e mjeshtrit që e punon në mënyrë artis-
52
tike, duke e kthyer kohën, të kaluarën, si dhe kujtesën e
veprës.
Librat dëmtohen në mënyra të ndryshme. Në fund të
shek. XVIII, u dhanë udhëzimet e para, nga kimistët, në
lidhje me pastrimin e librave të vjetër dhe dorëshkrimeve,
si dhe udhëzimet rreth luftimit të insekteve. Gjysma e
shek. XIX fillon me metodat empirike të restaurimit. Në
këtë kohë u bë e mundur të ndahet letra në dy pjesë dhe
njëkohësisht të mos dëmtohet shkrimi, dhe pastaj, të vendoset
bazë tjetër e re dhe e fortë. Në gjysmën e dytë të
shek. XIX tentohet të gjendet metodë e re me ngjitës të
ndryshëm dhe pambuk.
Në vitin 1898 u mbajt Konferenca e Parë
Ndërkombëtare, nën udhëheqjen e kandidatit EHRLE në
Sent Galen, ku u formua Këshilli i përfaqësuesve të bibliotekave
më të mëdha të Evropës.
Detyrë e këtij këshilli ishte të merret me probleme të
konservimit dhe të restaurimit të dorëshkrimeve më të vjetra,
që janë të rrezikuara.
Më 1899 u mbajt Kongresi i Arkivistëve në Dresden,
ndërsa më 1900 Kongresi i Bibliotekarëve në Paris etj. Më
1905 u bën provat e para për shumimin e teksteve me ndihmën
e fotografisë. Po ashtu, u bën shumë prova rreth
pastrimit dhe konservimit me mjete të ndryshme, por të
gjitha librat u dëmtuan më shpejt sesa ishin duke u dëmtuar
vetvetiu, me vjetërimin e tyre natyral.
Në fillim të shek. XX, në shumë vende, u përdorën
metoda të reja të konservimit, në Londër (në Arkivin
shtetëror, në Muzeun Britanik dhe në Galerinë kombëtare),
në Itali (në Romë dhe në shumë manastire). Në vitet ’30-të
të shek. XX në BRSS (ndërmjet viteve 1937-1938) në laboratorin
e parë për konservimin dhe restaurimin e librave
53