PDF - Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

Tharja me letra thithëse bëhet në atë mënyrë që letra
thithëse futet ndërmjet fletëve (në çdo të dhjetën fletë),
pikërisht në vendin, ku hapet libri më së lehti. Mandej, kur
të thahen fletët pjesërisht, atëherë duhet të ndërrohet letra
thithëse (filtruese). Procedura duhet të vazhdohet derisa të
thahen të gjitha fletët. Letra thithëse mund të zëvendësohet
me palloma, letër filtruese ose me letër të pastër të gazetës.
Tharja me fenë mund të bëhet me libër të hapur dhe
sipas nevojës fletët duhet t’i vendosim në pozitë vertikale.
Tharja me ujti të nxehtë bëhet në temperaturë konstante
40 ?C dhe lagështi relative 30-35%. Pasi të thahet libri pak,
atëherë hekuroset. Për ta mënjanuar mundësinë e paraqitjes
së mykut, ndërmjet fletëve të librit duhet të futim pjesë
(copëza) të pëlhurës nga pambuku, të integruara me ndonjë
fungicid (timol, formalinë etj.).
Timoli absorbohet me ndihmën e ujtisë së nxehtë, duke
depërtuar në letër thithëse. Gjithashtu, mund të përzihet me
alkool dhe të spërkatet letra thithëse. Për spërkatje të pëlhurës
mund të përdoret formalina 5% e tretur në alkool.
Pëlhura zhytet në ortofenilfenaton që, së pari, të thahet e
pastaj të vendoset ndërmjet fletëve të thara. Mirëpo, duhet
pasur kujdes, para se të punohet duhet veshur dorëza, ose
duart duhet të lyhen me pastë mbrojtëse.
Fletët e lagura të letrës (dokumentet etj.) duhet t’i heqim
nga raftet dhe t’i vendosim në letër thithëse, ose letër gazetash
në një vend të nxehtë dhe të thatë. Menjëherë pasi të
thahen, në këtë mënyrë, ato më tutje mund të thahen me
metodat e përdorura më parë për librat. Mirëpo, me dokumente
duhet të punohet më me shumë kujdes.
Problem tjetër paraqet materiali i zhytur në ujë, siç është
vizatimi, grafika dhe teknika e akuarelit, sepse dëmtohet
shpejt, duke e humbur relievin, strukturën dhe fshihet,
112
kurse ngjyrat treten. Për këtë, ky material nuk guxon,
kurrsesi, të shtypet (shtrëngohet) në mes të thithëseve të
lagështa. Letra thithëse mund të vendoset në të, derisa të
thahet. Sidoqoftë, të gjitha intervenimet në këtë lloj materiali
duhet t’i besohen konservatorit.
Në rastet kur tharja nuk mund të kryhet shpejt dhe me
efikasitet, atëherë për ta penguar mykjen dhe copëtimin e
letrës, materiali i lagur duhet të ftohet me ftohës. Sot, kjo
metodë e ruajtjes preferohet mjaft, sidomos kur duhet ta
shpëtojmë një sasi të madhe të materialit të lagur.
Materiali që paketohet në letër, që i reziston lagështisë,
vendoset në ftohës për 12 orë. Nëse kemi sasi të madhe të
materialit të lagur mund të shpëtohet me ftohësit e
lëvizshëm (kamionët, vagonët etj.), ose duhet të dërgohet
shpejt në vendin ku do të ngrihet. Temperatura me të cilën
materiali duhet të ftohet dhe duhet të ruhet sillet prej (-7) -
10 0C. Mund të jetë edhe më e ulët, por duhet pasur kujdes
se temperatura shumë e ulët mund ta dëmtojë atë.
Me ndihmën e ekspertit, materiali më pas shkrihet, por
gjithsesi në sasi të vogël, aq sa mund të thahet shpejt, në
mënyrë që të mund të merren të gjitha masat e nevojshme
mbrojtëse, për ta kthyer atë prapë në gjendjen e
mëparshme.
Në rast se materiali që është tharë, është i mykur, ai
duhet të dezinfektohet dhe të pastrohet me kujdes.
Pas vërshimit, lidhjet e dëmtuara menjëherë duhet të
shkoqiten dhe pasi të thahen të rregullohen. Pasi t’ia heqim
lidhjen, librin duhet ta ruajmë me karton mbrojtës neutral,
të madhësisë së tij dhe ta mbështjellim me letër të pastër.
Nëse kjo nuk mund të bëhet, atëherë dëmi do te jetë më i
madh sesa vetë lagia e librit.
113