PDF - Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

tatshme për ruajtjen e filmave, të fotografive etj.
Gjithashtu, i kemi trajtuar edhe rastet e fatkeqësive natyrore,
se çka mund të ndërmerret, me qëllim të eliminimit të
dëmeve, aq sa është e mundur.
Kapitulli III, dhe më i rëndësishmi në këtë libër, është
Konservimi, ku kemi trajtuar këtë problematikë: të gjitha proceset
dhe intervenimet që bëhen në libër, për ta sjellë atë në gjendje
të përdorshme; restaurimin e letrës, të pergamenës dhe të
lëkurës; rregullimin dhe restaurimin e kopertinave të librave etj.
Në këtë material ka shumë të dhëna për komponimet e
ndryshme kimike, me qëllim që ta bëjmë sa më të qartë
ndikimin e tyre në letër, në lëkurë etj.
Punën tonë në këtë drejtim, padyshim, e kanë nxitur shumë
dy zonja të nderuara. Ato kanë dhënë kontribut të pamohueshëm
për ngritjen tonë profesionale. Fjala është për znj.
Habibe Hasani (konservatore në Arkivin Shtetëror të
Kosovës) dhe znj. Alida Kalenja (shefe e Departamentit të
Konservimit në Bibliotekën Kombëtare të Tiranës), si dhe
duhet përmendur kontributin e madh, për bashkëpunim, të
ish-kolegut tonë, Dr. Elez Krasniqi. Po ashtu, e falënderojmë
punëtorin shumëvjeçar të BKUK-së, z. Hysen
Krasniqi, për ndihmën e dhënë në libërlidhje.
Dhe krejt në fund, duhet të përmendim se për ta punuar
këtë libër u deshtë kohë e gjatë dhe e mundimshme, por në
mungesë të materialeve në gjuhën tonë vendosëm të punojmë
në këtë drejtim. Ky libër mund t’i plotësojë sadopak
kërkesat e lexuesve dhe me gjithë nivelin që ka, jep njohuri
në këtë lëmi. Andaj, ne jemi të hapur ndaj lexuesve dhe të
gjitha vërejtjet e sugjerimet e tyre janë të mirëseardhura.
10
I. LETRA
uha është mjeti (mënyra) i parë i komunikimit te
Gjnjeriu, pastaj janë shfaqur të vizatuarit e figurave në
gurë, në pjesë druri etj. Me kalimin e kohës paraqitet të
shkruarit në letër, si shkallë më e lartë e kulturës së njeriut.
Baza e parë ku është shkruar janë materialet: gurë, eshtra,
brirë, lëvore të drurit, metale, lëkura, tekstile etj. Kurse,
baza e parë ku është shkruar dhe që ngjan në letrën e sotme
ishte papirusi, të cilin për herë të parë e kanë përdorur
egjiptianët e vjetër para 5 000-6 000 vjetësh nga bima
papirus, prej së cilës prodhohej një lloj baze për të shkruar.
Mirëpo, nuk ka të dhëna se si është përpunuar ky lloj
papirusi (letër). Papirusi më i vjetër, i gjetur, parashihet të
jetë 2 400 vjet p.e.s. Rëndësia e papirusit për shkrim ndërpritet
në shek. XII. Mirëpo, para dhe pas përdorimit të
papirusit, një kohë të gjatë, është përdorur edhe lëkura e
gjallesave, por edhe këtu, sikurse në papirus, është shkruar
vetëm në njërën anë. Kjo bëhej, deri afro dy shekuj p.e.s.
kur në Pergam1 u përsos mënyra e përpunimit të mbeturinave
të lëkurës në pergamenë.
Pergamena është zbuluar kur ishte krizë për letër të papirusit
në Pergam. U punua nga lëkura e shumë kafshëve. Zakonisht
është përdorur lëkura e deles, e dhisë, e lepurit, e drerit etj.,
kurse lëkura më kualitative ishte ajo e qengjit. Materialet e
shtypura në pergamenë kanë qenë shumë të preferuara.
Pergamena është përdorur në shek. III p.e.r.
1 Pergam-qytet në Azinë e Vogël, nga i cili e mori emrin pergamena.
11