PDF - Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

• Etilceluloza;
• Acetat celuloza (radofan, ultrafong, ultrafan NK,
sandeks etj. );
• Polietileni;
• Polietilentertalat.
Disa nga këto materiale si nitroceluloza, kanë rënë tërësisht,
si të papërdorshme, ndërsa të tjerat janë më pak ose
më shumë të qëlluara dhe përdoren mjaft shumë.
RRAFSHIMI I FLETËVE
Pas çdo procesi të restaurimit duhet të bëhet rrafshimi i
fletëve. Fletët duhet të vendoset nëpër letra thithëse, pastaj
në presa (pesha) për të qëndruar 24 orë, në disa raste edhe
më shumë, që të bëhet rrafshimi i tyre. Më pas vazhdon
qepja e fletëve.
Qepjen e fletëve dhe lidhjen e librit do ta shqyrtojmë në
kapitullin e fundit.
LAMINIMI
LAMINIMI NË TEMPERATURË TË LARTË DHE SHTYPJE
Kjo metodë, për herë të parë u përdor më 1936 në
Arkivin Kombëtar në Washington. Procedura e punës, në
atë kohë kishte formë të thjeshtë, kurse tash kemi aparatura
speciale të përgatitura për këtë punë, siç janë makinat e
quajtura laminatorë.
Laminimi, si proces i ruajtjes së materialit dhe i konservimit,
më së shumti përdoret kur materiali është shumë
i dëmtuar.
90
Në tërë botën, kryesisht, punohet me disa lloje të
acetatit të celulozës dhe të polietilenit.
Laminatori përbëhet nga dy pllaka metalike, të cilat
nxehen me rrymë, ku pllaka e poshtme është e
palëvizshme, ndërsa ajo e sipërmja mund të ulet dhe të
ngrihet. Temperatura e tyre mbahet konstante me ndihmën
e termometrit bimetalik (më parë bëhej me zhivë).
Në anën e pasme të laminatorit ndodhen dy cilindra, të
cilët e marrin materialin e përgatitur për laminim e
shtypin dhe e bartin në rrjetë. Koha e ngrohjes së “sandviçit”
rregullohet automatikisht. Cilindrat e marrin dokumentin
dhe e hedhin, pastaj nga makina lëshohen në punë
(funksion) me sustë. Punimi me letër bëhet sakt në konturat
e dokumentit të dëmtuar. Folia e sipërme vendoset
dhe ngjitet me folien e poshtme, duke e futur brenda
dokumentin, pastaj hekuroset në bazë të fortë, në disa
fletë të letrës thithëse, të vendosura në bazë (në tavolinë).
Temperatura e pllakës duhet të jetë e lartë, vetëm sa të
mundësojë hekurosjen dhe jo ngrohjen e folies.
Hekurosja bëhet mbi letër japoneze.
LAMINIMI NË TEMPERATURË TË ULËT
Kjo metodë bëhet me ndihmën e acetonit dhe për herë të
parë u bë nga W. J. Banow më 1940, por u ndërpre për shkak
të toksicitetit të acetonit dhe rrezikut nga eksplodimi.
Tentim tjetër, që kjo metodë të përdoret në masë të
madhe, u bë më 1951 në New Delhi.
Tani përdoret në disa shtete si në arkiva të SHBA-ve, në
Kanada, në Francë, në Amerikën Latine etj. Njihet me
emrin metoda indiane.
91