Ocena przydatności oznaczania prohepcydyny w przebiegu ...

adaptacyjnego zwiększają prawdopodobieństwo właściwej oceny statusu Ŝelaza
u noworodka. [10]
I.6. Hepcydyna i jej rola w regulacji homeostazy Ŝelaza
Od roku 2000, kiedy to po raz pierwszy opublikowano pracę na temat „nowego”
peptydu, zmieniło się podejście badaczy do hepcydyny. Najpierw odkryto, Ŝe
hepcydyna działa bakteriobójczo i grzybobójczo, później opisano jej udział w regulacji
homeostazy Ŝelaza w ustroju. [1,2,4,5] Ekspresja mRNA hepcydyny przebiega niemal
wyłącznie w wątrobie, choć na niskim poziomie obecna jest takŜe w jelicie cienkim,
Ŝołądku, okręŜnicy, nerkach, mózgu, mięśniach szkieletowych, jądrach, trzustce,
płucach, sercu i łoŜysku. Z punktu widzenia ewolucji struktura hepcydyny jest bardzo
konserwatywna – geny podobne do HAMP znaleziono takŜe u ryb i innych zwierząt.
Gen HAMP na chromosomie 19 (19q13) koduje pre-propeptyd składający się
z 84 aminokwasów. Na jego końcu N znajduje się 24-aminokwasowy peptyd
sygnałowy, pośrodku 35-aminokwasowy proregion i C-końcowy 20 lub 25-
aminokwasowy dojrzały peptyd. Peptyd sygnałowy jest odcinany, aby dać początek
prohepcydynie o długości 60 aminokwasów. Następnie powstaje 25-aminokwasowa
hepcydyna, którą wykrywa się w moczu i we krwi (w moczu wykrywano takŜe peptydy
o długości 20 i 22 aminokwasów). Niezmieniona sekwencja N-końcowa jest niezbędna
do prawidłowej funkcji hepcydyny. Sekwencja składa się z pięciu aminokwasów i są jej
pozbawione krótsze izoformy (20- i 22-aminokwasowa). Stwierdzono, Ŝe pełni ona
funkcję miejsca wiąŜącego metale (metal-binding site), w szczególności wiąŜącego
dwuwartościową miedź i nikiel, co określa się jako „ATCUN motif” (amino terminal
Cu(II)-Ni(II)- binding motif). AŜ osiem z 25 aminokwasów hepcydyny to reszty
cysteinowe, które tworzą cztery mostki dwusiarczkowe w obrębie struktury tzw. spinki
do włosów (zagięta pętla peptydu połączona mostkami dwusiarczkowymi
i dwuramienna podstawa). [4,49,50] W hepatocytach wykryto prohepcydynę w aparacie
Golgiego i strukturach pęcherzykowych, podobnie jak inne białka, które wymagają
reakcji enzymatycznych do uzyskania formy dojrzałego aktywnego peptydu przed
uwolnieniem z komórki. [51] Hepcydyna naleŜy do licznej rodziny bogatych w cysteinę
kationowych peptydów (do tej samej rodziny naleŜą defensyny). Jest zaliczana do grupy
białek ostrej fazy typu II, podobnie jak fibrynogen, haptoglobina, α1-antytrypsyna.
[21,52,53] Wykazuje aktywność antybakteryjną i przeciwgrzybiczą w stęŜeniach 10-
33