urządzeń służących migracji ryb (przepławki, bystrza, obejścia) 81,82,83,84 . Pułapką dla płazów,nierzadko śmiertelną, są wysokie betonowe brzegi cieków i zbiorników, z których zwierzęta te niemogą wyjść <strong>na</strong> ląd 85 . Nieprzyjazne ptakom i ssakom jest wykaszanie roślinności wodnej orazusuwanie <strong>na</strong>dbrzeżnych zarośli i zadrzewień 86,87 . Zagrożenia wynikające z realizacji inwestycjidrogowych dotyczą także terenów bogatych w siedliska wodno-bagienne i zwierząt tamwystępujących 81,85,87 . Rozwój infrastruktury turystycznej, zabudowa brzegów oraz wzrost penetracjizbiorników i cieków oraz ich otoczenia przez ludzi (także motorówki, skutery wodne itp.) skutkujepłoszeniem zwierząt oraz likwidacją lub pogorszeniem jakości ich siedlisk 86 .Minimalizacja niekorzystnego <strong>oddziaływania</strong> <strong>na</strong> korytarze ichtiologiczne w związkuz potrzebą budowy zbiorników zaporowych <strong>na</strong> rzekach polega w głównej mierze <strong>na</strong> zastosowaniuprzepławek umożliwiających migracje ryb oraz odpowiedniej eksploatacji tych akwenów. Wszystkiekorytarze ichtiologiczne wymagają udrożnienia poprzez likwidację piętrzeń lub ich wyposażeniew efektywne urządzenia zapewniające wędrówki ryb w dół i w górę cieków 81,82,83,84 . Po<strong>na</strong>dto,inwestycje planowane w sąsiedztwie cieków wodnych powinny uwzględniać zachowanie pasaroślinności w doli<strong>na</strong>ch rzecznych (szuwary, łęgi, zarośla wierzbowe), który zapewnia miejsceżerowania i schronienia migrującym ssakom, płazom, gadom i ptakom 85,86,87 . Zabudowaniai ogrodzenia lokalizowane w doli<strong>na</strong>ch rzecznych nie mogą dochodzić do koryta cieków. Pracew korytach cieków powinny uwzględniać okres rozrodu zwierząt związanych ze środowiskiemwodnym. Dobrą praktyką budowy tras komunikacyjnych przekraczających rzeki jest poszerzaniemostów, tak aby obejmował on koryto cieku oraz przyległe przejście dla zwierząt 87 . Dla zachowaniapopulacji płazów niezwykle istotne jest tworzenie zbiorników zastępczych (dobrze zlokalizowanych,odpowiedniej wielkości) w przypadku likwidacji <strong>na</strong>turalnych siedlisk wodnych lub odcięcia dostępudo zbiorników wskutek budowy drogi 85,88 .Powietrzne korytarze ekologiczne.Kręgowce zdolne do aktywnego lotu – ptaki i nietoperze – wymagają zabezpieczenia ichkorytarzy ekologicznych w przestrzeni powietrznej. Na terenie województwa śląskiegozidentyfikowano korytarze ornitologiczne, stanowiące połączenia wzdłuż rzek, pomiędzyzbiornikami wodnymi i kompleksami leśnymi 89 . Proces urbanizacji, rozwój szlakówkomunikacyjnych i zabudowa hydrotechnicz<strong>na</strong> wód powierzchniowych oddziałuje <strong>na</strong> populacjeptaków poprzez przekształcenia ich siedlisk, jed<strong>na</strong>k w większości przypadków nie ograniczamożliwości migracji tych zwierząt. Przeszkodą powodującą śmiertelność ptaków są przezroczysteekrany akustyczne przy drogach oraz <strong>na</strong>powietrzne linie wysokiego <strong>na</strong>pięcia, zwłaszcza tezlokalizowane w sąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych 86,90 ,91,92 .81 Jelonek M. 2008.82 Jelonek M., Wierzbicki M. 2008.83 Bojarski A., Jeleński J., Jelonek M., Litewka T., Wyżga B., Zalewski J. 2005.84 Wiśniewolski W., Augutyn L., Bartel R., Depowski R., Debowski P., Klich M., Kolman R., Witkowski A.2004. Restytucja ryb wędrownych a drożność rzek w Polsce. WWF. Warszawa.85 Kurek R.T., Rybacki M., Sołtysiak M. 2011.86 Walasz K., Tworek S., Wiehle D. 2006.87 Kurek R.T. 2010.88 Sołtysiak M. 2008. Metody ochrony płazów oraz minimalizowania strat przy inwestycjach drogowych. Ss.131-135. (W:) Biologia płazów i gadów – ochro<strong>na</strong> herpetofauny. IX Ogólnopolska KonferencjaHerpetologicz<strong>na</strong>. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej. Kraków.89 Parusel J.B., Skowrońska K., Wower A. (red.). 2010.90 Anderwald D., Zawadzka D., Zawadzki J. 2008.91 Cempulik P., Ostański M. 1995. Próby praktycznej ochrony ptaków przed „odrutowaniem krajobrazu”.Chrońmy Przyrodę Ojczystą. LI, 5: 103-108.78
Plany nowych linii przesyłowych powinny być opiniowane przez odpowiednie służbyochrony przyrody <strong>na</strong> podstawie ekspertyz ornitologicznych, w konsekwencji czego ich budowabyłaby wskaza<strong>na</strong> poza miejscami gniazdowania i żerowania oraz trasami migracji ptaków.W miejscach <strong>na</strong>jbardziej konfliktowych <strong>na</strong>leży rozważyć zastosowanie podziemnych liniiprzesyłowych. Ograniczanie zderzeń ptaków z istniejącymi <strong>na</strong>powietrznymi liniami energetycznymiwysokich <strong>na</strong>pięć realizowane jest poprzez oz<strong>na</strong>kowanie linii zawieszonymi <strong>na</strong> nich sylwetkamiptaków drapieżnych, proporczykami lub oz<strong>na</strong>cznikami spiralnymi i kulowymi 93 , 94,95,96 .Zabezpieczenia wymagają również słupy energetyczne, wykorzystywane jako miejsce zakładaniagniazd (bociany) i czatownie (ptaki drapieżne). W celu uniemożliwianie przesiadywania ptakóww niebezpiecznych miejscach słupów energetycznych zalecane są grzebienie z tworzywa sztucznegoi izolujące <strong>na</strong>sadki <strong>na</strong> poprzeczkach słupów oraz specjalne platformy gniazdowe 95,96 . Ograniczanieśmiertelności ptaków wskutek zderzeń z przezroczystymi ekra<strong>na</strong>mi akustycznymi przy drogachrealizowane jest poprzez oz<strong>na</strong>kowanie ekranów pionowymi pasami, co pozwala ptakom zauważyćprzeszkody, a także kształtowanie okolicznej roślinności tak, aby nie tworzyła układu<strong>na</strong>prowadzającego ptaki <strong>na</strong> przeszkody 96,97 .Nietoperze przemieszczają się pomiędzy różnymi siedliskami, <strong>na</strong> których z<strong>na</strong>jdują się ichkryjówki i miejsca żerowania. Podczas lotu zwierzęta te korzystają z liniowych elementówkrajobrazu (aleje drzew, skraje lasów, rzeki), które są dla nich wskazówkami orientacyjnymi, a takżezapewniają pokarmi i osłonę przed drapieżnikami. Istotnym elementem korytarzy migracyjnychnietoperzy są drzewa w układzie pasowym. W celu przekroczenia bariery, jaką stanowią drogi,niektóre gatunki nietoperzy przelatują przez tunele pod <strong>na</strong>sypem drogi 98 . Przemieszczaniu się po<strong>na</strong>ddrogami służy brak oświetlenia jezdni oraz drzewa o zwartych koro<strong>na</strong>ch tworzących swoistezadaszenie po<strong>na</strong>d jezdnią 97 .Możliwości <strong>oddziaływania</strong> kluczowych projektów Strategii <strong>na</strong> korytarze ekologiczne.Planowane w ramach Strategii projekty kluczowe, dotyczące infrastruktury transportoweji zmian zagospodarowania terenu, mogą oddziaływać negatywnie <strong>na</strong> korytarze ekologicznezidentyfikowane <strong>na</strong> obszarze województw śląskiego i małopolskiego. Planowane nowe inwestycjedrogowe (Beskidzka Droga Integracyj<strong>na</strong>, droga S1 Mysłowice – powiat oświęcimski – Bielsko-Biała) przeci<strong>na</strong>ją korytarze migracyjne wyz<strong>na</strong>czone <strong>na</strong> terenie obu województw (Ryc. 23). Konicznejest zatem podjęcie wszelkich możliwych działań ograniczających negatywny wpływ tych inwestycji<strong>na</strong> populacje zwierząt i ich szlaki migracji. Podobnie, modernizacja istniejących dróg (DK 94Kraków – Olkusz – Sławków – Dąbrowa-Górnicza – Bytom) i linii kolejowych (Central<strong>na</strong>Magistrala Kolejowa Katowice – Kraków) mająca <strong>na</strong> celu zwiększenie <strong>na</strong>tężenia ruchu i szybkościjazdy samochodów i pociągów spowoduje zwiększenie efektu barierowego tych liniikomunikacyjnych. Prace modernizacyjne powinny zatem obejmować także działania zapewniająceochronę zwierząt, zwłaszcza <strong>na</strong> odcinkach przeci<strong>na</strong>jących korytarze ekologiczne (Ryc. 23).Realizacja Programu ochrony przed powodzią w dorzeczu Górnej Wisły wymagauwzględnienia potrzeby zachowania biologicznej ciągłości cieków umożliwiającej wędrówki92 Chrzan K. L., Wuczyński A., Jakubiec Z. 2008. Problemy i zagrożenia z wzajemnego <strong>oddziaływania</strong>ptaków i <strong>na</strong>powietrznych linii elektroenergetycznych. Wiadomości Elektrotechniczne. LXXVI, 1: 24-27.93 Anderwald D., Zawadzka D., Zawadzki J. 2008.94 Cempulik P., Ostański M. 1995.95 Chrzan K. L., Wuczyński A., Jakubiec Z. 2008.96 Walasz K., Tworek S., Wiehle D. 2006..97 Kurek R.T. 2010.98 Ciechanowski M. 2010.Wykorzystanie przestrzeni, wędrówki i rola korytarzy ekologicznych u nietoperzy(Chiroptera). Opracowanie dla Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. Katowice [maszynopis].79
- Page 1 and 2:
CENTRUM DZIEDZICTWA PRZYRODY GÓRNE
- Page 3 and 4:
6.2. Oddziaływania na krajobraz, p
- Page 5 and 6:
Zgodnie z zaleceniami zawartymi w
- Page 7 and 8:
2. Informacje o zawartości, głów
- Page 9 and 10:
2.2. Cele strategiczne i kierunki d
- Page 11 and 12:
kreatywności, wyznaczającym trend
- Page 13 and 14:
górnośląska). Zapoczątkowane w
- Page 15 and 16:
tworzą niewielkie garby w morfolog
- Page 17 and 18:
Płaszczowina śląska w części z
- Page 19 and 20:
yło nasuwanie się lądolodów ska
- Page 21 and 22:
Wysoczyzny Przykarpackie). Płaskow
- Page 23 and 24:
Między Beskidem Żywieckim i Gorca
- Page 25 and 26:
województwie małopolskim. Gleby c
- Page 27 and 28: 19952000200519952000200519952000200
- Page 29 and 30: Objaśnienia: 0 - nie zanieczyszczo
- Page 31 and 32: przemysłowych.Ryc. 4. Odpady przem
- Page 33 and 34: monitoringu krajowego i regionalneg
- Page 35 and 36: się do gospodarczego wykorzystania
- Page 37 and 38: [%] 5040302010033,42,719,211,9 10,7
- Page 39 and 40: odpadami.Gospodarowanie zasobami wo
- Page 41 and 42: Południowym w 2010 roku, według
- Page 43 and 44: miesięczna temperatura w lipcu wyn
- Page 45 and 46: Znaczący udział w zanieczyszczeni
- Page 47 and 48: zbadanych punktach, z wyjątkiem pu
- Page 49 and 50: w miastach, brak jej realizacji nie
- Page 51 and 52: saldo migracji stałych jest dodatn
- Page 53 and 54: 4. Analiza i ocena problemów ochro
- Page 55 and 56: dysponuje stosunkowo małymi zasoba
- Page 57 and 58: Ryc. 18. Obszary narażone na niebe
- Page 59 and 60: Program ochrony przed powodzią w d
- Page 61 and 62: Źródło: Program dla Odry-2006 -
- Page 63 and 64: Ryc. 21. Rozmieszczenie wybranych f
- Page 65 and 66: Źródło: Opracowanie własne65
- Page 67 and 68: oddziaływania na środowisko, jeż
- Page 69 and 70: Gorczańska, PLH120065 Dębnicko-Ty
- Page 71 and 72: zwierzęta, przemieszczających si
- Page 73 and 74: wymagania przestrzenne dużych ssak
- Page 75 and 76: Źródło: Opracowanie własne na p
- Page 77: Utrata siedlisk wskutek zajęcia te
- Page 81 and 82: 5. Cele ochrony środowiska ustanow
- Page 83 and 84: Biała Księga - Plan utworzenia je
- Page 85 and 86: ochrony pogorszenia stanu siedlisk
- Page 87 and 88: Cel III. PolskaPołudniowa miejscem
- Page 89 and 90: 5.2. Ocena spójności celów Strat
- Page 91 and 92: Jednocześnie doprowadzą one do os
- Page 93 and 94: etencji (technicznej i nietechniczn
- Page 95 and 96: 1995 i 2001), uwzględniającą war
- Page 97 and 98: 6. Analiza i ocena przewidywanych z
- Page 99 and 100: pogorszenia stanu siedlisk przyrodn
- Page 101 and 102: oddziaływać negatywnie na jakoś
- Page 103 and 104: analizy konsekwencjami dla środowi
- Page 105 and 106: materialnej położonych w bezpośr
- Page 107 and 108: Cel III. Polska Południowa miejsce
- Page 109 and 110: Kierunek działań:1.3. Tworzenie d
- Page 111 and 112: Cel II. Polska Południowaprzestrze
- Page 113 and 114: Krajobraz,powierzchnia ziemii gleby
- Page 115 and 116: 3.2. Przyciąganie i organizacjawyd
- Page 117 and 118: i częściowo Jury Krakowsko-Częst
- Page 119 and 120: przypadku ich wdrożenia, a co za t
- Page 121 and 122: 1. Zmiana jakości wód powierzchni
- Page 123 and 124: 8. Streszczenie w języku niespecja
- Page 125 and 126: w województwie śląskim.Minimaliz
- Page 127 and 128: wskutek wprowadzania zabudowy hydro
- Page 129 and 130:
18) Kabata-Pendias A. i in. 1995. P
- Page 131 and 132:
59) Stan środowiska w województwi
- Page 133 and 134:
L.P. Kod Nazwa Pow. [ha] Województ
- Page 135 and 136:
L.P. Kod Nazwa Pow. [ha] Województ
- Page 137 and 138:
L.P. Nazwa Pow. [ha] Województwo39
- Page 139 and 140:
L.P. Nazwa Pow. [ha] Województwo12
- Page 141 and 142:
L.P. Nazwa Pow. [ha] Województwo1.
- Page 143 and 144:
L.P. Nazwa Pow. [ha] Województwo55
- Page 145 and 146:
L.P. Nazwa Pow. [ha] Województwo14
- Page 147:
L.P. Nazwa Pow. [ha] Województwog