Nr 444, maj 1992 - Znak

ZDARZENIA -KSIi\ZKI - LUDZlE107dujl!cym wydarzeniem moglby bye tutaj upadek Kuby, bowiem wit;:kszoscteologow wyzwolenia zaczerpnt;:lo inspiracjt;: z Ameryki Lacinskiej. Zalamaniesit;: reZimu Castro, ktore prawdopodobnie nast~pi w ci~gu kilku lat,moze stanowie wstrzl!s dla zachodniej lewicy chrzdcijanskiej. Niemniejdzis jest ona wci~z jeszcze bardzo silna. Nie tylko w Anglii; takZew Niemczech. W Ameryce KoSci61 katolicki jest w przytlaczajl!cej wit;:kszoscilewicowy, rue tyle na poziornie wiemych, co ksi~Zy, biskupow i arcybiskUpow.S~ oru rue tylko lewicowi - Sl! radykalnie lewicowi.Jak zaznaczyl sit! wplyw niedawnych wydarzen w Srodkowej i WschodniejEuropie w zachodniej mysli politycznej?Kategoria spoleczenstwa obywatelskiego, obecna m.in. w mysli Hegla czyLocke'a, nie byla specjalnie dyskutowana w zachodniej teorii politycznej.Ostatnio idea ta powr6cila, cz~sciowo jako nastt;:pstwo rzeczywistych,odradzaj~cych sit;: spoleczenstw obywatelskich w Europie Wschodniej.Przyjmuje sit;: dzis na Zachodzie, Ze podstaw~ liberalnego porz~dku, czy tezjakiejkolwiek wolnosci, muszl! bye instytucje posredniczl!ce, odrt;:bne odpanstwa, choe prawnie chronione, ktore tworz~ spoleczenstwo obywatelskie.Wchod~ tu w grt;: m.in. prywatna wlasnose, wolnose umow, rZl!dyprawa, wolnosci i swobody obywatelskie, slowem, r6Zne rodzaje ramowychinstytucji, kt6re byly uwazane za oczywiste do tego stopnia, iz rue bylynawet dyskutowane, a tym bardziej analizowane. Ta problematyka niejakowr6cila do "porzl!dku dziennego". Podejmuj~ jl! praktycznie wszyscypoczynajl!c od ruelicznych marksist6w, kt6rzy usilujl! wcielie idee spoleczenstwaobywatelskiego do wlasnych idei, poprzez socjaldemokrat6w,kt6rzy obecnie przyznaj~, iz rynku nie da sit;: zast~pie centralnymplanowaniem, az po neoliberalow i konserwatyst6w. Myslt;: wi~, ze tuwlasnie najwyrazniej zaznaczyl sit;: wplyw wydarzen w Europie Wschodniej.Nie w KOSciele, nie wsr6d marksist6w, iecz w mysli politycznej w ogole.Zawarte w niej tresci zostaiy wypelnione nowym zyciem.To jest wreszcie cos. Jak zdeJiniowalbys gl6wne idee polityczne we wsp6lczesnejkulturze anglo-amerykailskiej?Na lewicy wystt;:puje usilowanie rozwinitrcia pewnej egalitarnej perspektywy,ktora, akceptuj,!c glowne instytucje rynkowego spoleczenstwa obywatelskiego,nie widzi juz siebie w roli radykalnej dla nich altematywy.Dl!Zy ona do restrukturyzacji tych instytucji, nakierowanej na osi~gnitrciepewnych cel6w redystrybucyjnych. M6wit;: w tej chwili 0 szerszej kulturzepoiitycznej, a nie 0 kulturze akademickiej, bo ta jest ekscentryczna i corazbardziej marginalna. A s~dztr, ze szersza kultura polityczna przyjtr1a lekcjt;:lat osiemdziesi,!tych. Nie ma altematywy dla instytucji rynkowych. Nie maaltematywy dla spoleczenstwa obywateiskiego. Nie ma altematywy diaiberalizmu w tym sensie. Niemniej - powiada iewica - nie jestdmy sklonni