Nr 444, maj 1992 - Znak

126 ZDARZENIA - KSII\ZKI - LUDZIEnie zrozumial swojej tragedii, ktora - jakkolwiek by na ni'l patrzeC - bylajedynie tragedi4 jednostki oszukanej przez Boga; bye oszukanym przezpodobnych do siebie byloby duzo bardziej dotkliwe. Tymczasem milczenietego samotnego i pokonanego czlowieka trwalo trzy dni i trzy noce;dopiero potem, utozsamiaj'lc si~ ze swoim bolem, umal, ze zyskal prawodo stawiania Bogu pytan. Wobec Hioba nasze milczenie powinno trwae powszystkie nadchodz'lce wieki. A wy osmielacie si~ odzywac, powoluj'lc si~na wasZ'l majomose rzeczy? OSmielacie si~ mowie: wiem - oto w jakispos6b i dlaczego ofiary byly ofiararni, a oprawcy oprawcami? Osmielaciesi~ objasniac konanie i trwog~, wyrzeczenie si~ wiary i sam'l wiary szesciumilionow istot ludzkich nosz'lcych irni~ Hiob? Kim jesteScie, ieby ichoS'ldzac?" (s. 158).Henryk HalkowskiJAKUB FRANK - MESJASZ • Jan Doktor, Jakub Frank i jego nauka. Na tie kryzysu /'e/igij'nejtradycji osiemnastowiecznego iydostwa po/skiego, Polska AkademiaNauk, lnstytut Filozofii i Socjologii, Warszawa 1991, SS. 122Jan Doktor dostarczyl nam ostatnio bardzo interesuj'ld:j !ektury. Jegoksi'li:ka przerywa istniej'lce w Polsce milczenie i brak zainteresowaniapostaci'l Jakuba Franka i jego ruchem, trwaj'lce chyba od czasow MejeraBalabana - ostatniego wielkiego historyka Zydow w Polsce. Trudnojednoznacmie powiedziee, czym spowodowany byl ten brak zainteresowania,czy byl to tylko wynik zaniedbania w studiach historii Zydow w Polscew ogole, czy cos wi~cej.Odnotowac jednak nalei:y liczne publikacje dotycz'lce frankizmu, ktoreogloszono za graniC'!. Szczegolnie wazne $'l prace Abrahama G. Dukera,Gershoma Scholema - na ktorych oparl siv w d uzej mierze Jan Doktor- Harrisa Lenowitza i Hillela Levina, tlumaczy macz'lcych fragmentowmanuskryptow frankistowskich na jvzyki angielski i hebrajski. Frankizmzajmuje tez dose wazne miejsce w badaniach rnistycyzmu zyd owski ego.