Nr 444, maj 1992 - Znak

NlE-LUDZKIBOG (3)PAWEL LISICKlMISTRZ WATPLIWOSCI Wraz z usuni~iem niewiedzy upada zdumienieSpinoza, EtykaZ kazdil przeczytanil pOWlesclit i opowiadaniem Isaaca BashevisaSingera coraz silniejsze wrazenie, ze slysz~ wciilz t~ samil histori~. Zmianamiejsca, innosc nazwisk bohaterow i dzielilCY ich czas zdajil si~ zludzeniem.Pod r6i:nymi maskami kryj~ si~ ci sami aktorzy. Niewaine bowiem, gdzieich spotkamy, w Nowym Jorku, Paryzu, Warszawie, Lublinie, Bilgorajuczy w koncu na ziemi Izraela, niezaleznie od tego, czy b~il Zyli obecnie,czy jak Matuzalem w dawnych wiekach biblijnych, wsz~dzie dostrzezemyw nich walk~ nieodpartych nami~tnosci, ktorymi kierujil nieodgadnionei tajemnicze moce. Wszystkie historie zostanil nam opowiedziane tonemcieplym, wrai:!iwym, z wyraznie slyszalnil nostalgiil i Iedwo widoCZ1lil nutkilironii, choc ona bez zlosIiwosci, wr~cz przeciwnie, przypomina smiech nadsamym sobil, w/asnil niezdamosci'l, i nieporadnosciil, uwalnia od uroszczeni fa/szywej dumy, pozwalajilc, by przed naszymi oczami .wyrastaly nigdy niewidziane wsie i miasteczka, w ktorych jednak czujemy si~ swojsko, nie jakprzypadkowi gOScie, lecz jak zazyli domownicy.Jesli zastanowic si~ nad stylem poszczegolnych utworow, to rzuci si~nam w oczy ich podobienstwo do biblijnych i talmudycznych przypowieScim'ldrosciowych. Singer nie zajmuje si~ bowiem czystym opisem, niezag/~bia w analiz~ przeZyc, gdzie w potoku pojedynczych doznan ginie ich1laczenie, nie pragnie wyjaSnien, nie zlobi swiadomosci sledz'lc jej