Nr 444, maj 1992 - Znak

KAROL TARNOWSKI WOLNOSC WWEZWANIU Slowo "wolnosc", tak drogie nowozytnosci i wspolczesnoSci, nawiedzanas z wci'!z now'! sil,!. WoInosc od komunizmu, wolny rynek, wolnosc odideologii, wolnosc w sferze obyczajow - oto, na chybil trafil, katalognowych dla nas doswiadczen wolnosci, nowych jej, choc cZltsciowo takiestarych, wcielen. Lecz wolnosc jawi silt nam teraz zarazem pod postaci,!coraz to bardziej wzrastaj,!cego, choc nie/atwego do wytropienia, nihilizmu,ktorego skrotowym symbolem jest New Age. Jak zwykle w takichwypadkach filozof czuje silt w obowi,!zku - na tym polega jego sluzba- przemyslec raz jeszcze w swietle otwieraj,!cych silt przed nami perspektywczcigodne pojltcie wolnosci. S'!dzi on bowiem, Ze myslenie filozoficzne niejest tylko luksusem, ale moZe przyczynic silt do tego, by wolnosc - to jestjuz wyznanie - nie zagubi!a swojej drogi, by "drogi wolnoki" nie by!ydrogami donik,!d. Jak jednak filozof moze 0 wolnosci myslec? Jest on, jakwiadomo, poszukiwaczem is tot y rzeczy. Ale czy wolnosc rna w ogolltistotlt? Czy nie jest raczej jej zaprzeczeniem? Zacznijmy od stwierdzeneIementamych.• Elementarne doswiadczerue wolnoSciZ nowych doswiadczen wy!ania silt najpierw jedno: wolnosc jest dla naswartosci,!. I1ekroc wolnosc odzyskujemy, ile razy silt wyzwa!amy,tylekroc zdajemy sobie sprawlt: wolnosc jest tak cenna, jak my sami dlasiebie. Mi¢zy mn,! a woinosci,!, rniltdzy nami - narodem - a wolnosci,!istniej,!, czujemy to, wiltzy tak scis!e jak to moiliwe, choc natura tychwiltzOW nie jest dla nas jasna. Czujemy takie cos, czego nauczy!a nasspuscizna chrzescijanstwa: wolnosc jest warunkiem ludzkiej godnosci - nierna cz!owieczenstwa, jego godnosci, bez wolnosci. Oto dlaczego ludzie,ktorzy sPlttani zewnlttrznym terrorem potrafili mu powiedzie6 "nie",potrafili silt temu sprzeciwic i 0 tym sprzeciwie na zewn'!trz zaswiadczyc,zaswiadczyli tym samym 0 swojej wolnosci.