Nr 444, maj 1992 - Znak

ELZBIETA WOLICKA POD UROKIEM IDEI WOLNOSCI Jak szcz~scie i d obroc, jak natura i rzeczywistosc,podobnie i pojrrcie wolnosci rna znaczenie tak rnglisle, iepoddaje si~ niernal kaidej interpretacji.Isaiah Berlin, DlVie koncepcje wo/nosciMysll= 0 wolnosci jako 0 poczlltku, kt6ry nie rnaprzyczyny. Wolnosc jest tam, gdzie pewien cillg bierzesil= z niczego.Karl Jaspers, TVo/noseNiewiele jest rzeczy zdolnych tak skutecznie uwodzic, a jednoczdnietak bezbronnych i podatnych na wszelkiego rodzaj u naduzycia, jak wielkieidee. Uciekamy si y do nich wiedzeni przemozm! potrzeb'l, nazwania tego,co przerasta nasze codzienne doswiadczenia, ale jednoczdnie nadaje imglybszy sens i wynosi do wartosci ponadrdatywnych. NajczlYsciej - gdychcemy w sposob szczegolnie mocny uzasadnic nasze d'l,zenia, aspiracje,tlYsknoty. Staj,! siy wowczas idealami, wyzn acznikami tego , co ch cie1ibysmyosi,!gn,!c, lub czemu pragniemy sluzyc, lub takze tego, kim usilujemy byc.Takie idee - jednoimienne z naczelnymi wartoscia.mi - obrysowuj,!horyzont ludzkiego swiata, wyznaczaj'! jego gran ice, poza ktorymi konczysiy to, co "doczesne": zmienne, wzgl¢ne, niepewne i nietrwale, cz'!stkowei utracalne. Mierz'l, gdzieS dalej, gdzie nas - jeszcze? - ni e rna. Przelamuj'l,c,by nie powiedzie6: gwalc'!c, ograniczeni a zwyklego, opisowego jlYZyka,symbolizuj'l, dla nas to, co " absolutne" . Ale przez to, ze siy nimiposlugujemy, ze pozwalamy, by zaludnialy nasz'! mowlY, zwlaszcza publiczn,!,wystawiamy je - a wraz z nimi samych siebie - na ni emale ryzyko.Same one nie bardzo s,! w stanie silY bronic, a z kolei my nie potrafi my silYustrzec przed ich cz~sto zwodniczym urokiem.