Nr 444, maj 1992 - Znak

36 KRZYSZTOF DOROSZcz10wieka w imi~ "docelowej" wolnosci. Trudno uwierzye, ze narzucaniemu si14 wiary i dyscypliny relif,rijnej zgodne jest z Bozym zamyslem, ze ow"dobroczynny reiym" doprowadzi go kiedykolwiek do wolnosci.Bog nie jest przeciei: by tern skonczonym i poznawalnym, zamkni~tymw dost~pnej czlowiekowi immanencji; rue jest wymiemym dobrem, ktorejak wyprobowane lekarstwo moina zaaplikowae km4bmemu pacjentowi.Nie jest rzeczywistosciq empirycznq, ktora uj~ta w naukowe prawa,zniewala ludzkie poznanie. Jest niepoj~tq i nieskonczonq Tajemnicq, kt6rejpromieniowanie stale kwestionuje tworzony przez czlowieka pozytywizmwiary, i przekrdla upragnionq przez nas jednoznacznose Objawienia.Transcendencja, suwerennose i Incomprehensibilitas Boga Sq fundamentemnaszej wolnosci: wolnosci "pierwszej", stanowiqcej dar, a zarazem zadanie,wyboru wartosci. Ale wolnosc "druga", wolnosc wyzwalaj4cej prawdy,choe jest wynikiem duchowego iycia opartego na dyscyplinie, rue moze byeprostq realizacjq nakazow i zakladac rezygnacji z wolnosci "pierwszej"."Prawda daje nam najwyzszy . rodzaj wolnosci - powiada lapidamieBierdiajew -lecz wolnose konteczna jest do przyjr;:cia prawdy."17Bez wolnoSci wyboru nie zdob¢ziemy zlotego runa wolnosci doskonalej,nie wyjdziemy z krainy grzechu, smierci i ciemnosci 18; bez wolnosciwyboru nie powstanie dobro, nie nadejdq "nowe niebiosa" i nowyczlowiek. Tylko swobodna wspolpraca ludzi ze Stworcq - pisze RomanoGuardini - prowadzi do "nowego stworzenia". Bog nie moze go powo1aemocq swego rozkazu, tak jak powolal do istnienia swiat. Czlowiek musibye gotow do odpowiedzi na Boi::! inicjatyw~, gotow do wykonania swegozadania. Bog, ktory pragnie ustanowie nowe Krolestwo, stoi przy drzwiachswiata i chce wejsc do srodka. "Kazde ludzkie serce - pisze dalej Guardini- to drzwi prowadzqCe do swiata. Kiedy czlowiek zaczyna dzialac zgodniez wolq Boga, wierzyc i ufac, wowczas drzwi otwierajq sir;: szeroko i Bogrozpoczyna budow~ nowego stworzenia."19 Do nowego stworzenia i doprawdy nie doprowadzi nas oczywiScie sarna wolnosc wyboru. Do tegopotrzebna jest i Laska, i inicjatywa Boga. Ale czy Laska moze dzialacwbrew ludzkiej woli? Czy rue jest darem, k:orego przyjr;:cie i ,realizacja jestnie do pomyslenia bez podstawowej wolnosci czlowieka?Obie wolnosci podlegajq w naszym swiecie wynaturzeniu; obie zmieniajqsir;: w swoje przeciwienstwo. Pierwotna wolnosc przeradza sir;: w samowol~i anarchi~ , w puste samostanowienie, ktoremu patronuje kaprysi egoizm. Nie rozswietlona ani prawdq, ani milosciq, wolnosc wyboru latwoulega tyranii przypadku i despotycznej wladzy tak zwanych nizszychinstynktow, czyli sil zywiqcych si~ ludzkq sklonnosciq do zla. Nienawise,pycha, zazdrose, chciwosc - wszystkie grzechy, wszystkie moraine obciqzenianatury ludzkiej potrafiq bronic swego stanu posiadania za17 Nicolas Berdyaev, Freedom and Ihe Spiril, Geoffrey illes, London 1'144, s.127.I. Por. Jao Andrzej Kloczowski OP, Ziole runo wolnosci, "Znak", 435 (8/1'1'11), s. 22. 19 Romano Guardini, Op.cil., s.87-88.