Materiały - Wydział Technologii Chemicznej - Poznan.pl

ZAGROŻENIA ŚRODOWISKOWE ZWIĄZANEZ WYSTĘPOWANIEM FORM SPECJACYJNYCHTALU, ARSENU I ANTYMONU W WODACHI OSADACH DENNYCH RZEKI KŁODNICYS. Szopa, M. Jabłońska–Czapla, R. MichalskiInstytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Naukul. M. Skłodowskiej-Curie 34, 41-819 Zabrze, e-mail: sebastian.szopa@ipis.zabrze.plBadania śladowych stężeń analitów, szczególnie w próbkach o obciążonejmatrycy wymaga stosowania złożonych i wyrafinowanych metod i technikanalitycznych. Najnowsze tendencje w tym zakresie dotyczą tzw. technik łączonych,w których metody rozdzielania łączone są z różnymi metodami detekcji. Z danychtoksykologicznych wynika, że często nie całkowita zawartość danego pierwiastka,lecz formy w jakich on występuje – decydują o jego bioprzyswajalności, aktywnościoraz toksyczności. Dotyczy to przede wszystkim jonowych form metali i metaloidów[1].Przedmiotem niniejszych badań są nieorganiczne formy specjacyjnearsenu, antymonu i talu. Arsen i antymon to pierwiastki charakteryzujące sięzłożonymi właściwościami fizyko-chemicznymi, które ciągle cieszą się dużymzainteresowaniem zarówno toksykologów, jak i chemików analityków [2]. Z koleipierwiastkiem bardzo słabo rozpoznanym jest tal, którego toksyczność jest wyższa odtoksyczności Pb, Hg, Cd. W związku z tym tal został zaliczony przez US EPA dozanieczyszczeń priorytetowych [3].Badania prowadzone w warunkach laboratoryjnych dotyczyły opracowaniai optymalizacji metodyk oznaczania form jonowych As, Sb oraz Tl w silniezanieczyszczonych wodach i osadach dennych. W tym celu wykorzystano technikęłączoną HPLC-ICP-MS, w ramach której testowano szereg kolumnchromatograficznych oraz optymalizowano warunki rozdziału (rodzaj eluentu i jegopH, natężenie przepływu, temperatura, objętość nastrzyku etc.).Do badań próbek środowiskowych wybrano wody i osady denne rzekiKłodnicy. Centralna część Wyżyny Śląskiej to najsilniej przekształcony przezgospodarkę teren Polski. W wyniku powierzchniowej i wgłębnej eksploatacjigórniczej, urbanizacji oraz różnorodnej działalności przemysłowej nastąpiły na tymobszarze nieodwracalne zmiany w środowisku geograficznym. Kłodnicaprzepływając przez centralną część GOP (Górnośląski Okręg Przemysłowy)charakteryzuje się bardzo wysokimi wskaźnikami zanieczyszczeń, pochodzących ześcieków przemysłowych i bytowo-gospodarczych. Oznacza to, że stanowi onapotencjalne zagrożenie dla środowiska, w szczególności ze względu na obecnośćmetali ciężkich, które mogą migrować do wód gruntowych i gleby. Ponadto,występujące w ostatnich latach częste wezbrania, często mające charakterpowodziowy, mogą powodować, przemieszczanie osadów poza koryto rzeki. Falapowodziowa powoduje ponowne uwolnienie zdeponowanych w osadach dennych35