WYDARZENIAO związkach demokracjiz kapitalizmemKryzys a gospodarka polska – to tytuł wykładu, który w cyklu „Szczecin Humanistyczny”11 stycznia br. wygłosił <strong>prof</strong>. dr hab. Leszek Balcerowicz. Z twórcą polskich reformekonomicznych przeprowadzonych po upadku komunizmu, wicepremierem w trzech rządachoraz wieloletnim prezesem Narodowego Banku Polskiego rozmawia Pauli<strong>na</strong> Olechowska.Pauli<strong>na</strong>Olechowskaasystentkaw Zakładzie Mediówi Komuniko<strong>wani</strong>a USPauli<strong>na</strong> Olechowska: Zajęcia ze studentamizaczy<strong>na</strong>m od przypomnienia wypowiedzi charakterystycznychdla wydarzeń z roku urodzeniadanego rocznika. Dla 1990 roku była to wypowiedźLecha Wałęsy, który o Planie Balcerowiczapowiedział tak: „Popieram. Jest to bandyckie podejście,ale jedyne w tej chwili. Jeżeli z<strong>na</strong>jdziecieinne, lepsze rozwiązanie, to ja je poprę”.Leszek Balcerowicz: Tak, zapamiętałem to stwierdzenie.To był komplement.P.O.: Jak z perspektywy minionych 20 lat oceniaPan swoje reformy?L.B.: Lepiej ocenę zostawić tym, którzy zajmująsię ekonomią porów<strong>na</strong>wczą <strong>na</strong> co dzień. A ci właśniebadacze, zajmujący się a<strong>na</strong>lizą sytuacji po 1989 roku,dochodzą do wniosku, iż każdy kraj, który bardziej sięzreformował i odciął od socjalizmu – lepiej <strong>na</strong> tym wyszedł.Polska <strong>na</strong> szczęście zalicza się do krajów, któredalej poszły w reformach (choć nie wszystkich), dziękiczemu nie jesteśmy drugą Białorusią.P.O.: W jednym z wywiadów powiedział Pan:„Na początku reform <strong>na</strong>zywaliśmy to, do czegodążyliśmy, systemem docelowym. Nie <strong>na</strong>zywałemtego kapitalizmem, żeby nie podsycać krytyki …”L.B.: Cytat jest nieścisły. Mówiliśmy wtedy, żechcemy w Polsce zbudować ustrój typu zachodniego,i rzeczywiście nie używaliśmy słowa „kapitalizm”.Słowo „kapitalizm” zostało wy<strong>na</strong>lezione przez jegowrogów, czyli przez XIX-wiecznych socjalistów. Moż<strong>na</strong>było mieć więc obawy, iż jego negatywne konota-Od lewej:Sławomir Nitras,poseł do ParlamentuEuropejskiego,<strong>prof</strong>. EdwardWłodarczyk, prorektords. kształcenia US,<strong>prof</strong>. WaldemarTarczyński, rektor US,<strong>prof</strong>. LeszekBalcerowiczfot. Jerzy Giedrys46
WYDARZENIAnp. Chiny. Tak więc czy demokratyczne instytucjewciąż są fundamentem ekonomicznej stabilności?L.B.: Ale nikt nie powiedział, że demokracja jestniezbęd<strong>na</strong> do rozwoju gospodarczego! Nie jest. Demokracjajest pewną formą zabezpieczenia się przedrządami, bardzo złymi rządami, zapewniają to wybory.Natomiast dla rozwoju niezbędny jest kapitalizm. Niema demokracji bez kapitalizmu. Nie z<strong>na</strong>m żadnegoprzykładu kraju, który miałby system demokratycznyi jednocześnie miałby upaństwowioną gospodarkę.Demokracja bardziej potrzebuje kapitalizmu niż kapitalizmdemokracji.Prof. LeszekBalcerowicz, <strong>prof</strong>.Waldemar Tarczyński,rektor UniwersytetuSzczecińskiegofot. Jerzy Giedryscje wciąż będą istniały. Ja oczywiście już wówczas niemiałem żadnych wątpliwości, iż kapitalizm jest zdecydo<strong>wani</strong>elepszy od socjalizmu.P.O.: Dlaczego w 20 lat po powstaniu wolnejPolski – kapitalizm wciąż wzbudza obawy, niechęć?L.B.: Nie wiemy, jak szeroko słowo „kapitalizm” dziśwzbudza niechęć wśród Polaków. My wprowadziliśmykapitalizm – nie deklamując o nim. I to nie z<strong>na</strong>czy, żewprowadzaliśmy kogoś w błąd! Przecież prywat<strong>na</strong>własność to kapitalizm. Wolność gospodarcza jestmożliwa tylko w kapitalizmie, podobnie demokracja.P.O.: W 20. roku wolnej Polski Pan jako twórcareform gospodarczych okresu transformacjimówi o konieczności elimino<strong>wani</strong>a w państwietych form, które szkodzą ludziom, ograniczającich wolność lub deformując ich bodźce. Co Pan donich zalicza?L.B.: Dla przykładu – kiedy zakazujemy prowadzenialudziom działalności gospodarczej, to mamy socjalizm.A nie mamy w żadnych z krajów przykładówsukcesów tego ustroju. Ludziom się lepiej powodziw krajach, w których mamy choćby <strong>na</strong>wet średniejjakości kapitalizm.P.O.: A czym są deformacje bodźców?L.B.: Jeżeli istnieje własność prywat<strong>na</strong>, ale nie makonkurencji, bo istnieją monopole – to jest deformacjabodźców. Monopoliści bowiem zwykle „nie musząsię wysilać”. Podam inny przykład. Ktoś zainwestowałw budowę mieszkania <strong>na</strong> wy<strong>na</strong>jem. Według obecnegoprawa, lokator takiego mieszkania może je zdewastować,a właściciel nie jest w stanie z tego mieszkaniago usunąć. W takiej sytuacji nikt rozsądny nie będzieinwestował w budowę mieszkań <strong>na</strong> wy<strong>na</strong>jem, coogranicza ich dostępność. Tego typu socjalistyczneprawa, które deformują bodźce, wciąż w <strong>na</strong>szym krajuobowiązują.P.O.: Wysoki poziom ekonomicznego rozwojuosiągają niektóre reżimy niedemokratyczne, jakP.O.: Co to z<strong>na</strong>czy być liberałem we współczesnejPolsce?L.B.: To zależy co się przez to rozumie. Ja, zgodniez dobrą tradycją, definiuję liberalizm jako prąd intelektualnyi polityczny, który kładzie szczególny <strong>na</strong>cisk<strong>na</strong> indywidualne wolności i <strong>na</strong> państwo prawa.P.O.: Ale musi Pan przyz<strong>na</strong>ć, że liberalizm –podobnie jak wcześniej omawiany kapitalizm– wywołuje wciąż w kraju bardzo negatywne konotacje.L.B.: Trzeba byłoby to sprawdzić przy pomocy badaniaopinii publicznej. Natomiast mogę stwierdzić,że jest wielu polityków, którzy z jednej strony chwalilitendencję Polaków do wolności, z drugiej zwalczaliliberalizm. Są też tacy komentatorzy, którzy traktująsłowo „liberalizm” czy „neoliberalizm” jako wyzwisko.Nie dyskutuje się przy pomocy wyzwisk.P.O.: Gdybyśmy mieli stworzyć liberalny katalogwartości <strong>na</strong>czelnych Leszka Balcerowicza, coby się w nim z<strong>na</strong>lazło?L.B.: Chciałbym, aby Polacy mieli szeroki zakresklasycznej wolności: wolność słowa, zrzeszania się,przedsiębiorczości itp. Aby tak było, musi istnieć odpowiednieprawo, ale nie tylko takie zapisane <strong>na</strong> papierze,ale takie, które jest przez sam aparat państwaprzestrzegane. Potrzebne jest więc społeczeństwoobywatelskie, które patrzy <strong>na</strong> ręce tej władzy, która tęwolność chce ograniczać.P.O.: Dziękuję za rozmowę i życzę udanegowykładu w cyklu „Szczecin Humanistyczny”. Prof. LeszekBalcerowicz podczasrozmowy z PaulinąOlechowskąfot. Jerzy Giedrys47
- Page 1 and 2: Drodzy Czytelnicy,wspólnie z Samor
- Page 3 and 4: TEMAT NUMERUWspółczesnyetos stude
- Page 5 and 6: yło tak studiowanie na wymarzonym
- Page 7 and 8: TEMAT NUMERUfesora Janusza Czapińs
- Page 9 and 10: jest problem dla kogoś takiego jak
- Page 11 and 12: TEMAT NUMERUpensaty. To budzić mo
- Page 13 and 14: TEMAT NUMERUprawdopodobnie w tamtyc
- Page 15: TEMAT NUMERUNatalia Zwierzchowska,a
- Page 21 and 22: TEMAT NUMERUma zaliczone seminarium
- Page 23 and 24: TEMAT NUMERUI.S.: Do jakich refleks
- Page 25 and 26: TEMAT NUMERUStudent:superbohaterPat
- Page 27 and 28: TEMAT NUMERUSamorząd Studenckipods
- Page 29 and 30: TEMAT NUMERUrzeniach kulturalnych (
- Page 31 and 32: ogólne, a zbyt mało miejsca pośw
- Page 33 and 34: TEMAT NUMERUganizowane przez studen
- Page 35 and 36: TEMAT NUMERUTakie będziestudentów
- Page 37 and 38: WYDARZENIADzień 10 kwietnia 2010 r
- Page 39 and 40: Pro Publico BonoKoła Naukowe Pro P
- Page 41 and 42: wówczas pierwsze Stowarzyszenie
- Page 43: WYDARZENIAi zwiększenia swojej kon
- Page 47 and 48: WYDARZENIACzłonkowie zespołu bada
- Page 49 and 50: WYDARZENIAstudenckich, dostępnych
- Page 51 and 52: WYDARZENIAPrawnicy o sytuacji organ
- Page 53 and 54: WYDARZENIADostrzec matematykę w ku
- Page 55 and 56: WYDARZENIAPaweł Dzielabsolwent fil
- Page 57 and 58: Targi Edukacyjne3 tysiące kilometr
- Page 59 and 60: stopni oraz system punktów kredyto
- Page 61 and 62: odbyły się już po raz ósmy Dni
- Page 63 and 64: KULTURAPo co komu kultura?Impresje
- Page 65 and 66: KULTURAWiosennyKoncert Uniwersyteck
- Page 67 and 68: KULTURAAKUSTYCZEŃ 2010Na pokładzi
- Page 69 and 70: urmistrz Rosow, inicjator transgran
- Page 71 and 72: WOKÓŁ UCZELNIŚwiat nauki wymaga
- Page 73 and 74: Z fizyką, matematykąi przedsiębi
- Page 75 and 76: REGION, EUROPA, ŚWIATPoetyckie bad
- Page 77 and 78: REGION, EUROPA, ŚWIATMusimy rozumi
- Page 79 and 80: SPORTWielki sukces studentów IKF U
- Page 81 and 82: SPORTrów w USA, wychwalający pols
- Page 83 and 84: PREZENTACJENowościWydawnictwa Nauk
- Page 85 and 86: PREZENTACJE„Umaszynowienie”w Wa
- Page 87 and 88: dla Pana. Przez kilka lat ciągnie
- Page 89 and 90: PREZENTACJEPolacy w GruzjiDnia 27 m
- Page 91 and 92: PREZENTACJERyszard Liskowacki(pseud
- Page 93 and 94: PREZENTACJEgdyż oznaczało pokonyw
- Page 95 and 96:
PREZENTACJE97
- Page 97 and 98:
PATRONATII edycja konkursu fotograf