wani myślÄ prof. Tadeusza Sławka (UŚ), podejmujemy na łam

KULTURAPo co komu kultura?Impresje na temat bezradnościPoczątek grudnia 2008. Owocne w skutki i treścispotkanie polskich polityków z artystami. Temat:wkład Polski w dorobek Unii Europejskiej. Miejsce:Berlin (albowiem jakoś tak wypada, że nie potrafimyo naszych sprawach dogadać się pomiędzy Odrą a Bugiem).Pytanie z sali (podchwytliwe, jako że jego autoremjest jeden z naszych czołowych jazzmanów): „Którepolskie nazwiska – poza Wojtyłą i Wałęsą –odcisnęłysię najmocniej w dziejach ostatnich 300 lat Europy...?”Wrzesień 2009. Kraków. Niekwestionowany autorytetekonomiczny – profesor Leszek Balcerowicz– w pierwszym dniu Kongresu Kultury Polskiej wysyławszystkich polskich twórców w otchłań wolnego rynku,nazywając „radzieckimi działaczami” wszystkichtych, którzy biorą pod uwagę możliwość wsparciadziedzin niekomercyjnych przez państwową kasę (tj.większość zgromadzonych na sali artystów). Ekonomiścize zrozumieniem kiwają głowami. „Po co dotowaćfilharmonie, skoro jest RMF Classic?” – pyta jedenz nich.Środek lat 90. ubiegłego stulecia. Wrocław.Mało komu znany nowy prezydent miasta – niejakiZdrojewski – w szokująco rozrzutny sposób poczynasobie z magistrackim budżetem kulturalnym. Ponadpięćdziesiąt festiwali artystycznych rocznie, zleceniemonografii miasta historykowi Normanowi Daviesowi,wystawy, spektakle i koncerty – wszystko to wywołujefalę krytyki i oburzenia. Bo – drogi nieprzejezdne,bo – zepsute autobusy, bo – port i rozrywka czekająna wsparcie.Dziesięć lat później Wrocław jest gwiazdą wśródpolskich metropolii. „Eksplozja kultury” przyciąga studentówi inwestorów. Wrocław staje się trzecim ośrodkiemakademickim w kraju (przeskakując Poznań)i nie pozwala na spokojny trucht Krakowowi. W specjalnejstrefie ekonomicznej tworzone są najnowszetechnologie. W mieście rosną firmy informatyczne,finansowe i księgowe. Setki knajp pełne są młodychludzi. Ścisłą relację pomiędzy inwestowaniem w kulturęa rozwojem współczesnych gospodarek opisujedopiero w 2002 roku amerykański guru nowej ekonomiiRichard Florida. Zdrojewski wie swoje bez pomocyFloridy – dekadę wcześniej.Kilka lat później zupełnie inny amerykański guruwieszczy koniec tradycyjnie pojmowanej ekonomii pie-niądza. Freeconomy Chrisa Andersona spadło z łamówmagazynu „Wired” na świat przeliczający wszystko naaktualny wynik finansowy, niczym zima na drogowców.Idea dystrybucji dóbr za darmo, która MIMO TOprzynosi godziwy dochód, jest tak niedzisiejsza, że ażtrudna do uwierzenia. Tym bardziej ciekawa, że opartao filozofię społeczności Internetu, a więc głównie tkwiącana rynku dóbr kultury. Rynku, który ma w nowej ekonomiipełnić funkcję kluczową. Z Ameryki do Szczecinawiedzie droga długa i wyboista. Ale pierwsze zaprzęginowej idei wyruszyły nią właśnie wtedy.Fakt, że udział w kulturze sprzyja rozwojowi, zacząłpowoli docierać nie tylko do głów ideologówbiznesu i ostatnia dekada pełna jest pięknych przykładówzmian w proporcjach finansowania na poziomiesamorządów (co obserwować możemy na co dzień,kibicując opętańczym wyścigom o tytuł ESK 2016)i zaskakujących odkryć statystycznych. Na przykładtrzymiliardowej wartości branża wydawnicza, którejkażdy z niewielkiej armii sześciu tysięcy pracownikówtworzy 450 tysięcy złotych rocznego przychodu. PracownikTP SA w tym samym czasie wygeneruje 250tysięcy, chełpiąc się mianem zatrudnionego przeznajbogatszą firmę w Polsce.Działacze i prezydenci miast powoli odkrywają,że nawet duży i kosztowny festiwal, przynoszącyznaczną stratę we własnych księgach handlowych,generuje jednocześnie duże zyski w innych branżach,per saldo stając się miejską kurą znoszącą złote jajka.Profesor Leszek Zienkowski – były prezes GUS i doradcaprezesa NBP – obliczył kilka lat temu, że każda złotówkazainwestowana w kulturę przynosi w skali kraju5,50 zł wartości dodanej brutto*. A to przecież jedyniewymiar finansowy!Coraz częściej ekonomiści zaczynają pochylaćsię nad zagadnieniem poczucia dobrobytu (a więcw uproszczeniu „poczucia szczęścia”) w korelacjiz faktycznymi dochodami. Wyszło im, że wysokośćpoborów jest jedynie jednym z podpunktów na długiejliście elementów wpływających na szczęśliwośćspołeczeństwa. Lord Richard Layard, profesor LondonSchool of Economics, w swoje książce „Happiness –Lessons from a New Science” wymienia obiektywnei subiektywne wskaźniki dobrobytu. Wśród obiektywnych,a więc niezależących od mentalności i uwarunkowańkulturowych danego społeczeństwa, wymie-dr Piotr KlimekKatedra EdukacjiArtystycznej US65