wani myślÄ prof. Tadeusza Sławka (UŚ), podejmujemy na łam

WYDARZENIAnp. Chiny. Tak więc czy demokratyczne instytucjewciąż są fundamentem ekonomicznej stabilności?L.B.: Ale nikt nie powiedział, że demokracja jestniezbędna do rozwoju gospodarczego! Nie jest. Demokracjajest pewną formą zabezpieczenia się przedrządami, bardzo złymi rządami, zapewniają to wybory.Natomiast dla rozwoju niezbędny jest kapitalizm. Niema demokracji bez kapitalizmu. Nie znam żadnegoprzykładu kraju, który miałby system demokratycznyi jednocześnie miałby upaństwowioną gospodarkę.Demokracja bardziej potrzebuje kapitalizmu niż kapitalizmdemokracji.Prof. LeszekBalcerowicz, prof.Waldemar Tarczyński,rektor UniwersytetuSzczecińskiegofot. Jerzy Giedryscje wciąż będą istniały. Ja oczywiście już wówczas niemiałem żadnych wątpliwości, iż kapitalizm jest zdecydowanielepszy od socjalizmu.P.O.: Dlaczego w 20 lat po powstaniu wolnejPolski – kapitalizm wciąż wzbudza obawy, niechęć?L.B.: Nie wiemy, jak szeroko słowo „kapitalizm” dziśwzbudza niechęć wśród Polaków. My wprowadziliśmykapitalizm – nie deklamując o nim. I to nie znaczy, żewprowadzaliśmy kogoś w błąd! Przecież prywatnawłasność to kapitalizm. Wolność gospodarcza jestmożliwa tylko w kapitalizmie, podobnie demokracja.P.O.: W 20. roku wolnej Polski Pan jako twórcareform gospodarczych okresu transformacjimówi o konieczności eliminowania w państwietych form, które szkodzą ludziom, ograniczającich wolność lub deformując ich bodźce. Co Pan donich zalicza?L.B.: Dla przykładu – kiedy zakazujemy prowadzenialudziom działalności gospodarczej, to mamy socjalizm.A nie mamy w żadnych z krajów przykładówsukcesów tego ustroju. Ludziom się lepiej powodziw krajach, w których mamy choćby nawet średniejjakości kapitalizm.P.O.: A czym są deformacje bodźców?L.B.: Jeżeli istnieje własność prywatna, ale nie makonkurencji, bo istnieją monopole – to jest deformacjabodźców. Monopoliści bowiem zwykle „nie musząsię wysilać”. Podam inny przykład. Ktoś zainwestowałw budowę mieszkania na wynajem. Według obecnegoprawa, lokator takiego mieszkania może je zdewastować,a właściciel nie jest w stanie z tego mieszkaniago usunąć. W takiej sytuacji nikt rozsądny nie będzieinwestował w budowę mieszkań na wynajem, coogranicza ich dostępność. Tego typu socjalistyczneprawa, które deformują bodźce, wciąż w naszym krajuobowiązują.P.O.: Wysoki poziom ekonomicznego rozwojuosiągają niektóre reżimy niedemokratyczne, jakP.O.: Co to znaczy być liberałem we współczesnejPolsce?L.B.: To zależy co się przez to rozumie. Ja, zgodniez dobrą tradycją, definiuję liberalizm jako prąd intelektualnyi polityczny, który kładzie szczególny naciskna indywidualne wolności i na państwo prawa.P.O.: Ale musi Pan przyznać, że liberalizm –podobnie jak wcześniej omawiany kapitalizm– wywołuje wciąż w kraju bardzo negatywne konotacje.L.B.: Trzeba byłoby to sprawdzić przy pomocy badaniaopinii publicznej. Natomiast mogę stwierdzić,że jest wielu polityków, którzy z jednej strony chwalilitendencję Polaków do wolności, z drugiej zwalczaliliberalizm. Są też tacy komentatorzy, którzy traktująsłowo „liberalizm” czy „neoliberalizm” jako wyzwisko.Nie dyskutuje się przy pomocy wyzwisk.P.O.: Gdybyśmy mieli stworzyć liberalny katalogwartości naczelnych Leszka Balcerowicza, coby się w nim znalazło?L.B.: Chciałbym, aby Polacy mieli szeroki zakresklasycznej wolności: wolność słowa, zrzeszania się,przedsiębiorczości itp. Aby tak było, musi istnieć odpowiednieprawo, ale nie tylko takie zapisane na papierze,ale takie, które jest przez sam aparat państwaprzestrzegane. Potrzebne jest więc społeczeństwoobywatelskie, które patrzy na ręce tej władzy, która tęwolność chce ograniczać.P.O.: Dziękuję za rozmowę i życzę udanegowykładu w cyklu „Szczecin Humanistyczny”. Prof. LeszekBalcerowicz podczasrozmowy z PaulinąOlechowskąfot. Jerzy Giedrys47