10

Õ¿íèé àìüäðàë íèéãìèéí õºãæèëòýé ñàëøã¿é õîëáîîòîé.
Ìèíèé òóóëæ ºíãºð¿¿ëñýí çàì áîë ìàíàé óëñûí ò¿¿õýí
õºãæëèéí º÷¿¿õýí õýñýã þì.
Á.Øèðýíäýâ
138
ÈÕ ÝÐÄÝÌÒÍÈÉ ÍÀÌÒÐÛÍ ÒÎÂ×ÎÎÍ
1.1. Áàãà èäýð íàñ
Á.Øèðýíäýâ íü Ñàéí íî¸í õàí àéìãèéí Äàëàé ÷îéíõîð âàí
Öýäýíñîíîìûí õîøóóíû Èõ áàã (îäîîãèéí Õºâñãºë àéìãèéí Øèíý-
Èäýð ñóì)-èéí À÷ õàðèàä îâãèéí àðä Ãàíäàí ãýã÷ õ¿íèé ¿ð õîé÷èñ
þì. Íóòàã õîøóóíû õóâüä òýðýý𠺺ðèé㺺 Àðõàíãàéãààñ ãàðàëòàé,
Õºâñãºëä øèëæñýí, Óëààíáààòàðò àìüäàðñàí ãýæ 1990-ýýä îíû äóíä ¿åä
ñóðâàëæëàã÷èä ºãñºí õàðèóëòäàà õýëñýí áàéäàã.
Ò¿¿íèé ºâºã ýöýã áîëîõ Ãàíäàí íü áàãà íàñàíäàà õèéäýä øàâèëàí ñóóæ,
ñ¿¿ëäýý õºäºº ãàð÷ õàðûí àìüäðàëààð ÿâñàí íýãýí áºãººä Ç õ¿¿òýé áàéñíû
õî¸ðäóãààð íü Øèðýíäýâèéí ýöýã Áàçàð þì. Áàçàðûí èõ àõûã Ìàíäàë
ãýõ áºãººä òýðáýýð õîðü îð÷èì æèë õèéäýä øàâèëàí ñóóæ, ãàâæ ìÿíäàã
õ¿ðòñýí íýãýí áàéñàí áîë ä¿¿ãèéí íýðèéã Òîãòîõ ãýíý. Ýöýã íü ñàðëàã
ãîëäóó öººí õýäýí ìàëàà àëáà òàòâàðò ºã÷ äóóññàí òóë ýöãýýñ ºí÷ðºí
õîöîðñîí Áàçàð õàð áàãààñ áóñäûí ìàëûã àäãóóëàí àìü çóóæ, àìüäðàëûí
õàòóó õ¿ò¿¿ã ¿çýæ ÿâñàí ÷ òóõàéí öàãò õîâîðõîí òîõèîëäîõ áè÷èãòýí
áàéñàí àæ. Òýðáýýð ìîíãîë áè÷èã ìýääýãèéí õóâèàð áóñäûí áè÷èã äàíñíû
àæèëä òóñëàëöäàã òºäèéã¿é õîøóó òàìãûí ãàçàð òàë áè÷ýý÷èéí ¿¿ðýã
ã¿éöýòãýæ áàéæýý. Íóòãèéí îëîí ò¿¿íèéã áè÷ýý÷ õýìýýí õ¿íäýëäýã
áàéñàí õýäèé ÷ óãèéí ÿäóó, õºðºí㺠÷èíýý ìóóòàé ó÷èð àõëàõ áè÷ýý÷ áîëîí
äýâøèæ ÷àäñàíã¿é, ìàë ìàëëàí àìüäàð÷ýý.
Áàçàð íü óðòûí äóó ñàéõàí äóóëäàãààñ ãàäíà õºçºð, ¿é÷¿¿ð* çóðàõ, õóñ
ìîäîîð ãî¸ìñîã õîðîë çýðýã òîãëîîì ñèéëäýã, ìºí ÷ öàõèóð áóó çýðãèéã
çàñ÷èõäàã ãàðûí óðòàé õ¿í áàéñàí ãýíý.
Ýõèéí òóõàé Á.Øèðýíäýâ òºäèé ë èõèéã áè÷ñýíã¿é, çºâõºí íýëýýä
÷èíýýëýã Ìàíãàë ãýäýã õ¿íèé ä¿¿, ãàíö áèå ÿäóó ÷àâãàíöûí õî¸ð îõèíû
íýã, íýðèéã Öýðýíäóëàì ãýäýã õýìýýæýý. Õàðèí Ý.À.Íîâãîðîäîâà “... Öýðýí
íü òóõàéí ¿åäýý óäàì óãñààíûõàà äîòîð íîìòîéä òîîöîãäîõ, ÷èíýýëýã
àéë Åðººëòèéí áàãà îõèí“(22.21.) ãýæ áè÷æýý. Ìîðü æèëòýé Öýðýíäóëàì
õîðü äºíãºæ ø¿ðãýñýí ëóó æèëòýí Áàçàðòàé õàíèëàí ñóóãààä 13 õ¿¿õýä
òºð¿¿ëñýíýýñ àðâàí õ¿¿, ãóðâàí îõèí áàéæýý. Õ¿¿õä¿¿äèéí òàâ íü íÿëõ
áàãàäàà ýíäýæ, Ãàëèíäýâ, Äàì÷ààáàäãàð, Áàëæèííÿì, Øèðýíäýâ, Íàìæèë,
Äàâàãñàìáóó, Íàäìèä, Ëàìààæàâ ãýñýí òàâàí õ¿¿, ãóðâàí îõèí ºñ÷
ºíäèéæýý. Îëîí õ¿¿õäèéã ºñãºõ õýìýýí ýöýã ýõ íü àéë àìüòàíä çàðàãäàí,
æàñ æàâûí ìàëûã õºëñººð õàðèóëàõ çýðãýýð èõýýõýí çîâæ ç¿äýð÷, òóõàéí
öàãèéí äîðä àðäûí àìüäðàëûí àÿñ æèøãýýñ ãàæààã¿é ÷ ¿ð õ¿¿õäýý íîì
ýðäýìä ñóðãàõûã èõýä õè÷ýýíã¿éëýí áàéñíûã õ¿¿ Øèðýíäýâ íü õîæèì
äóðñàí áè÷æýý.