10

îðëîã÷ ãèø¿¿íýýñ æèíõýíý ãèø¿¿íýýð áàòëàãäàõ ¿åä íü “...ÇÕÓ-ä ºíº óäààí
õ¿ì¿¿æèãäýæ, ýâ õàìò ¸ñíû ¿çýë ñóðòëûã ìàõ öóñàíäàà øèíãýýñýí õ¿ì¿¿í”
õýìýýí òîäîðõîéëæ áàéñíàà óìàðòàí “ãàäààä ò¿øèãëýëèéí àñóóäàë” äýýð
áóðóóòãàñàí íü á¿ð ÷ õýòð¿¿ëýã ãýëòýé. Á.Øèðýíäýâèéí àñóóäëûã Óëñ
Òºðèéí Òîâ÷îîíû õóðëààñ òèéíõ¿¿ ä¿ãíýí øèéäâýðëýñýíèéã àêàäåìè÷
Á.Ëõàìñ¿ðýí “...òóõàéí ¿åä íàìûí óäèðäëàãûí äîòîð íàìûí ä¿ðìèéã
çºð÷èõ, íýã õ¿íèéã òàõèí ø¿òýõ ÿâäàë õ¿÷òýé áàéñíû èëðýë ìºí” (2.29)
ãýñýí áºãººä ò¿¿íèéã òàë ºãºí äýìæèõ íü ç¿éä íèéöíý.
Óëñ òºðèéí Òîâ÷îîíû òîãòîîëûí ¸ñîîð Á.Øèðýíäýâ ÌÓÈÑèéí
çàõèðëààð äàãíàí àæèëëàõ áàéãààä Àðäûí Èõ õóðëûí àíõäóãààð
ñîíãóóëèàð äåïóòàòààð ñîíãîãäñîíû äýýð ÌÀÕÍ-ûí Òºâ õîðîîíû Óëñ
Òºðèéí òîâ÷îîíû 1951 îíû 7 äóãààð ñàðûí 6-íû ºäðèéí Ç6 äóãààð õóðëûí
80 äóãààð òîãòîîëîîð Ãýãýýðëèéí ÿàìíû ñàéäààð òîìèëîãäîí (15.49) 1953
îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí ñ¿¿ë õ¿ðòýë ÌÓÈÑ-èéí ðåêòîðûí àæèëòàé õàâñðàí
ã¿éöýòãýæýý.
Óã òóøààëûí àëáàíä Á.Øèðýíäýâèéí òîìèëîãäîí î÷ñîí òýð ¿åä
Ãýãýýðëèéí ÿàì íü èõýä ìóóäàæ õóó÷èðñàí áàéðàíä áàéðëàæ, ñàéä, îðëîã÷,
çºâëºõ, îðîñ ñóðãàã÷, õýëòñèéí äàðãà íàð, ñóðãóóëèéí áàéöààã÷èä, íÿ-áî
çýðýã 40 îð÷èì õ¿íòýé, ºìíºõ óäèðäëàãà íü èäýâõ ñàíàà÷ëàãà ìóóòàéãààñ
àæèë òºðºë íü òºäèéëýí ñàéí áóñ áàéæýý. Øèíý ñàéä ÿàìíû àæèëòàé
òàíèëöìàãö õºäºº îðîí íóòãààð îëîí ñàðààð óäàà äàðàà ÿâæ ñóðãóóëü,
öýöýðëýã ÿñëè, êëóá óëààí áóëàí, áè÷èã ¿ñýã ñóðãàõ àæëûí áàéäàëòàé
òàíèëöàõàä ñóðãóóëèóäûí ìàòåðèàëëàã áààç, íýí ÿëàíãóÿà õè÷ýýëèéí
áîëîí äîòóóð áàéðíû òîõü òóõ, àðèóí öýâýð ìàø ìóó, ìýðãýæèëòýé
áîëîâñîí õ¿÷èí äóòàãäàëòàé, áàéãàà çàðèì íü øààðäëàãà õàíãàõã¿é áàéñàí
áîë ñî¸ë ãýãýýðëèéí áàéãóóëëàãóóäàä ÷ íýãýí àäèë ñàéíã¿é áàéæýý. Ýíý
á¿õíèéã í¿äýýð õàðæ, îéëãîñîí øèíý ñàéä ÁÍÌÀÓ-ûí Åðºíõèé ñàéä
Õ.×îéáàëñàíä áîäèò áàéäëûã òàíèëöóóëàí òºð çàñãààñ äýìæëýã õ¿ñýõèéí
õàìòàä Àðäûí ãýãýýðëèéí ñèñòåìèéí á¿õ àæëûã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã
òàë á¿ðýýñ áîëîâñðóóëàí øèéäâýð ãàðãàõ òºâøèíä äýâø¿¿ëýí òàâüæýý.
¯¿íä: Àðàâ áà äîëîîí æèëèéí ñóðãóóëèéí çàõèðàë, õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷äýä
2 æèëýýñ äîîøã¿é àæèëëàñàí áàãø íàðûí Èíñòèòóò òºãññºí õ¿ì¿¿ñèéã
òîìèëîõ; Áàãà ñóðãóóëèéí ýðõëýã÷äýä 3-ààñ äîîøã¿é æèë àæèëëàñàí,
áàãø íàðûã áýëòãýõ ñóðãóóëèéã òºãññºí õ¿ì¿¿ñèéã òîìèëîõ; ñóðãóóëèéí
áàãøëàõ õ¿÷íèé óðñãàë ÷àíàðòàé áàéäëûã àðèëãàõ çîðèëãîîð áàãø íàðûã
ñóóðüøèëòàé àæèëëóóëàõ çîðèëãîîð ìýðãýæëýýñ íü ººð àæèëä òîìèëîõûã
çîãñîîõ (íýã ñóðãóóëüä 4-ººñ äîîøã¿é æèë àæèëëóóëàõ ã.ì); á¿õ øàòíû
ñóðãóóëèóäûí òýðã¿¿íèé áàãø, çàõèðàë, ýðõëýã÷èä, àéìãèéí ãýãýýðëèéí
õýëòñèéí äàðãà íàðûí áàãà õóðàë, ñåìèíàðûã æèë á¿ð õèéõ; áàãø íàðûã
áýëòãýõ ñóðãóóëèóäûí ýëñýëò, òºãñºëòèéã íýìýãä¿¿ëýõèéã Ãýãýýðëèéí
ÿàìàíä òàâèõ; îðîí íóòãèéí ñóðãóóëèóäûí õè÷ýýëèéí áà îðîí ñóóöíû
áàðèëãàä çîðèóëàí æèë òóòàì 3 ñàÿ òºãðºãèéã òºñºâëºõ áàãøëàõ õ¿÷íèé
àæ áàéäàë õàíãàìæèéã äýýøë¿¿ëýõ, ãîâèéí á¿ñèéí áàãø íàðò 5 õóâèéí
íýìýãäýë öàëèí îëãîõ, Ñàéä íàðûí Ǻâëºëººñ äóíä ñóðãóóëèéí çàõèðàë,
õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷ íàðûí öàëèíãèéí õýìæýýã òîãòîîõ Àðäûí ãýãýýðëèéí
163