10

õºìðºãòýé áºãººä òýð íü á¿ð õîæèì 1980-ààä îíû îþóòàí áèäýíä ÷ à÷ òóñàà
ºãñººð áàéñàí áèëýý.
Á.Øèðýíäýâ íü çºâõºí Ìîíãîë ñóäëàëûí íîì á¿òýýëèéã óíøààä
çîãñîõã¿é ñåìèíàðûí õè÷ýýëä áýëòãýõ, êóðñûí àæèë áè÷èõ çýðýãòýý ìºí
Ýíýòõýãèéã ñóäëàã÷ ýðäýìòýí Î.Ðîçåíáåðã, Î.Ùåðáàòñêîé, Ã.Îëüäåíáóðã,
õÿòàä ñóäëàà÷ Â.Ì.Àëåêñååâ, Í.Â.Êþíåð, Àðàáûí ñî¸ëûí íýâòýðõèé
ìýäëýãòýí È.Þ.Êðà÷êîâñêèé íàðûí çîõèîë á¿òýýëýýñ èø òàòàí îðóóëæ
áàéæýý. Ýíý ÷ áàñ àðãàã¿é. Ó÷èð íü òóõàéí ¿åèéí çºâëºëòèéí äýýä
ñóðãóóëèóäûí ò¿¿õèéí àíãèéí ñóðãàëòûí á¿ðýí õºòºëáºð íü èõ òºëºâ 4-5
æèëýýð õèéãääýã áàéñàí áºãººä Á.Øèðýíäýâ íü ÷óõàì óã á¿ðýí êóðñèéã
òºãññºí õ¿í þì. Ñóðàõ õóãàöààíä òýðáýýð äýëõèéí áà îðîñûí, åâðîïûí áà
êîëîíèéí îðíóóäûí ò¿¿õ, óòãà çîõèîë, äèàëåêòèê áà ò¿¿õýí ìàòåðèàëèçì,
Êîììóíèñò íàìûí ò¿¿õ, ò¿¿õ áè÷ëýã, ñóðâàëæ áè÷ãèéí ñóäëàë, àíãëè,
ëàòèí õýë, óðëàãèéí ò¿¿õ, ñóðãàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ óõààí, ñýòãýë ç¿é, çààõ àðãà,
áèåèéí òàìèð áîëîí öýðãèéí áýëòãýë çýðýã îëîí àðâàí õè÷ýýëèéã ¿çýæ
àíãè äýâøèõ äàâàà á¿ðýý àìæèëòòàé äàâæ áàéæýý (29.110).
Á.Øèðýíäýâèéí îþóòíû æèë¿¿ä óðüäûí àäèë èäýâõòýé îí æèë¿¿ä
áàéëàà. Á¿ð Ìîíãîëðàáôàêààñ ýõëýýä òýðáýýð îðîñ õýëèéã ñàéí ñóð÷,
îëîí íèéòèéí àæèëä èäýâõòýé îðîëöîí, òýð ÷àíàðààðàà áóñäûã çîõèîí
áàéãóóëàõ òàëààðàà èë¿¿ áàéñàí ãýëòýé. Óðüä íü ýâëýëèéí ¿¿ðèéí íàðèéí
áè÷ãèéí äàðãûí ñîíãóóëüò àæëûã õýäýí æèë õèéñýí òýðáýýð Ýðõ¿¿ãèéí
Áàãøèéí äýýä ñóðãóóëüä ÷ ìºí ë óõóóëãà ñóðòàë÷èëãàà, îëîí íèéòèéí
àæëûí èäýâõèòýí áîëæýý. Òýðýýð պ人 àæ àõóéí òåõíèêóìûí äýðãýä
áàéãóóëàãäñàí ìîíãîë ñàëáàðûí ñóðàã÷äàä õîòûí Êîìñîìîëûí õîðîîíû
äààëãàâðààð ëåêö òàíèóëãà õèéæ, çóíû àìðàëòûã íü àÿ òóõòàé ºíãºð¿¿ëýõ
àæëûã õàðèóöàí õºäºº òîñãîíä î÷èæ àìàð÷ áàéæýý. Òóõàéí ¿åä õàìò
áàéñàí õ¿¿õä¿¿äèéí äîòðîîñ Á.Øèðýíäýâ ÀÓÄÑ-èéí îþóòàí Ãîìáîæàâûã
îíöîëæ, պ人 àæ àõóéí òåõíèêóìûí çàõèðàë Ë.Ô.Ïèãàëåâûí òóõàé èõýä
ñàéíààð áè÷æýý.
Îþóòíû æèë¿¿äýä õàìò ñóð÷ áàéñàí íºõäèéíõ íü òîäîðõîéëñîíîîð
Øèðýíäýâ íü “... èäýâõ ñàíàà÷ëàãà ãàðãàæ, ýõ îðíû ¿éë õýðãèéí òºëºº
¿íýí÷ øóäàðãààð òýìöýæ, ººðèéí áîëîâñðîëûã ÿìàãò äýýøë¿¿ëæ áàéõ
÷àíàðûã Ýðõ¿¿ õîòûí Áàãø íàðûí äýýä ñóðãóóëüä ñóð÷ áàéõäàà îðîëäëîãî
õè÷ýýëýýð îëæ àâñàí” (10. Í.Ëõàìñ¿ðýíãèéí áàòëàí äààëò áè÷ãýýñ) àæ. ¹2.
Îþóòàí öàãèéí çóðàã áîëîëòîé. Îíã¿é.
Á.Øèðýíäýâ íü õî¸ðäóãààð àíãèà òºãñººä 1939 îíû çóí ýõ îðîíäîî
èðýõýä Õàëõûí ãîëûí äàéí ýõýëæ óëñ îðíû òóñãààð òîãòíîë, ãàäààä
àþóëã¿é áàéäàëä ò¿ãø¿¿ð òºð¿¿ëñýí, äîòîîä àìüäðàëûí õóâüä óëñ òºðèéí
õýëìýãä¿¿ëýëò ¿ðãýëæèëñýýð áàéñàí ò¿¿õèéí õ¿íäõýí ¿å áàéëàà. Ýë
íºõöºëä øèíý öàãèéí ýðäýì ìýäëýãèéã ýçýìøèã÷èéí õóâèàð Á.Øèðýíäýâ
íü Ãýãýýðëèéí ÿàìíû óëààí áóëàíä æèæ¿¿ðèéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ, òýíä
òàâüñàí ç¿éëèéã õ¿ì¿¿ñò òàéëáàðëàí ºãºõ óõóóëãà òàíèóëãûí àæëûã õèéæ
áàéñàí áà óëìààð óã ÿàìíû òîìèëîëòîîð Öýðãèéí åðºíõèé ñóðãóóëèéí
äýðãýä áàéãóóëñàí “ÇÕÓ-ä î÷èæ ñóðàëöàõ áàãà äàðãà íàðûí áýëòãýë
êóðñ”-ò õè÷ýýë çààõ áîëæýý. Çóíû õî¸ð ñàðûí òóðøèä äýëõèéí áàéäàë áà
147